Uczestnicy sympozjum wysłuchali także wystąpienia abp. Józefa Michalika pt. Blaski i cienie polskiego katolicyzmu. Już na początku swej prelekcji Gość sympozjum zaznaczył, że owe blaski i cienie wynikają z istoty samego Kościoła, który jest rzeczywistością złożoną, Bosko-ludzką. W nim zaznacza się działanie zarówno Boga, jak i człowieka.
Pierwszą część swego wystąpienia poświęcił Metropolita przemyski negatywnym, czy też niepokojącym symptomom, które pojawiają się w łonie katolicyzmu w Polsce. Jednym z istotnych problemów jest brak katolickich elit, takich środowisk, które wzięłyby na siebie odpowiedzialność za etykę życia społecznego i politycznego. Koniec lat 80. stał się cezurą, od której, zdaniem abp. J. Michalika, polskie elity intelektualne zaczęły odsłaniać swe prawdziwe oblicze i intencje, takie jak chęć zaistnienia na arenie politycznej i społecznej czy zysku. Powszechnym stało się zjawisko kwestionowania autorytetu Kościoła, na który jeszcze do niedawna powoływało się wielu ludzi kultury i środowiska artystycznego. Ci, którzy przez długie lata komunistycznego reżimu znajdowali możliwość wolnej wypowiedzi w murach polskich kościołów, na przełomie lat 80/90 zaczęli odsuwać się od Kościoła, jakby w obawie przed jego wpływem na kulturę. "Kościołowi podpowiadano, czym ma się zająć: akcjami charytatywnymi, bezdomnymi, ale nie obroną życia poczętego" - mówił Metropolita przemyski.
Poważnym problemem, na który wskazał w swej wypowiedzi Arcybiskup jest także "powszechna inercja w wyznaczaniu celów ewangelizacyjnych i późniejszej ich realizacji", a tym samym zaniedbywanie istotnych środków usprawniających ewangelizację. Prelegent wskazał na kilka przykładów inicjatyw stworzenia mediów katolickich oraz zjawisko powoływania lokalnych fakultetów teologicznych przy uniwersytetach, jakkolwiek są to inicjatywy najczęściej o charakterze indywidualistycznym. Polskiemu katolicyzmowi wciąż zatem brakuje bardziej globalnego działania. "Polski indywidualizm przyczynia się do rozwoju osobistego wielu ludzi, ale jest jednocześnie hamulcem w realizowaniu celów wspólnych" - zauważył Gość sympozjum.
Dość złożonym problemem w kontekście katolicyzmu polskiego, na jaki wskazał Ksiądz Arcybiskup, jest również zagadnienie jednomyślności co do nauki społecznej Kościoła. Ponadto brakuje wewnętrznej organizacji i jedności w działaniach, które by promowały prawa Boże w nowym kontekście społecznym i politycznym. Ksiądz Arcybiskup wymienił m.in. takie prawa, jak: świętość niedzieli, czystość przedmałżeńska czy cała etyka seksualna.
Nie bez reperkusji, zdaniem Prelegenta, odbywa się także powiększanie parafii. W dużych parafiach nie tylko utrudnione są kontakty międzyludzkie, lecz zatraca się niemal wymiar wspólnotowy. Metropolita przemyski mówiąc o "cieniach polskiego katolicyzmu" wskazał także na brak jasnych zasad finansowych, jako jeden z istotnych problemów.
Mówiąc o "blaskach", czyli dobrych aspektach katolicyzmu w Polsce, Prelegent przypomniał o rzeszy świętych męczenników Polskich, wzorcach naszej wiary. Wskazał także na sylwetkę naszego wielkiego rodaka Jana Pawła II, "świętego za życia". Systematyczna katecheza, różne działania duszpasterskie oraz rozmaite formy modlitwy to kolejne "blaski" naszego katolicyzmu, zdaniem Gościa sympozjum. Ważnym pozytywnym aspektem jest wreszcie umiarkowana reforma Kościoła w Polsce, dzięki czemu wśród katolików w Polsce wciąż praktykowany jest sakrament spowiedzi.