Przyzwyczailiśmy się już do tego, że w publicznym dyskursie, rozumianym tutaj jako publiczne wyrażanie swoich myśli na różne tematy, decydującą rolę odgrywają dyżurni „eksperci”. Powagę i prawdziwość ich wypowiedzi mają uwierzytelniać posiadane przez nich stopnie i tytuły naukowe. One zapewniają autorytet i niepodważalność ich wypowiedzi. Ale czy rzeczywiście tak powinno być?

Pojęcie autorytetu zakorzenione jest w łacińskim słowie auctoritas i oznacza między innymi: wzór, przykład, postawę pełną godności, powagę, znaczenie, wpływ, ważną osobę, wiarygodność. Generalnie wyróżnia się trzy formy autorytetu: urzędowy, osobowy i funkcjonalny. Naukowiec posiada autorytet funkcjonalny (epistemiczny) w zakresie wiedzy, której jest specjalistą. Poza nią, takiego autorytetu nie posiada. Jeżeli zaś dany naukowiec lansuje się jako „wyrocznia” w każdej sprawie, to ośmiesza siebie i dyskredytuje.

O. prof. Józef M. Bocheński mówił o tzw. autorytecie uzasadnionym, w odróżnieniu od autorytatywizmu tych, którzy w sposób nieuprawniony czynią się autorytetami w dziedzinach, w których nie są. Gdyby jeszcze poza epistemicznym autorytetem posiadali autorytet osobowy, tj. moralny, można by zrozumieć sensowność ich wypowiedzi jako pracowników nauki. Bowiem autentyczny autorytet moralny przeciwstawia się fałszywym formom autorytetu rozumianym w kategoriach „politycznej poprawności” i „dyżurnego eksperta” w mass mediach. Autorytetet moralny ma swoją podstawę w akcie poznania i uznania, a nie ślepego posłuszeństwa. Związany jest on z „używaniem” rozumu dążącego do prawdy (w tym prawdy o dobru) i dążeniem woli do dobra. Osoba z autorytetem moralnym zapobiega zawłaszczeniu pojęcia „autorytetu” i jego atrybutów przez różnych oszustów i manipulatorów, którzy wykorzystują go dla swoich celów, lub wpływowych grup.

Obecnie w polskiej debacie publicznej występują „eksperci” powołujący się na swój rzekomy autorytet epistemiczny. Uwierzywszy we własny nieuzasadniony autorytet, pouczają i atakują Kościół, biskupów i innych „maluczkich”. Tak np. etyk J. Hartman oskarża Księdza Arcybiskupa Jędraszewskiego, który wypowiedział się na temat ideologii gender o rasizm, a Kościół o propagowanie ideologii rasistowskiej. Wcześniej zaś przekonywał opinię publiczną, że pedofilia jest problemem całego i wyłącznie Kościoła. Oczerniając i atakując Kościół przy każdej okazji, w sposób cyniczny czyni się „ofiarą Kościoła”, co przypomina zjawisko „manii prześladowczej”.

Z kolei filozof M. Środa kreuje się na wielkiego teologa, znawcę chrześcijaństwa i nauczania Jezusa, co pozwoliło jej zauważyć, że Chrystus był pierwszym głosicielem ideologii gender. Przy czym prof. Środa nie potrafi odróżnić wypowiedzi św. Pawła od słów Pana Jezusa. Takich „znawców” Kościoła i chrześcijaństwa, pośród współczesnych dyżurnych autorytetów ze stopniami i tytułami naukowym jest więcej. Lansując się (oraz będąc lansowanymi przez media) na autorytety, wygłaszają swoje prywatne, subiektywne opinie jako wprost „naukowe ekspertyzy”, posługując się demagogią, populizmem i rożnego rodzaju manipulacjami.

A przecież naukowiec występujący w mediach jako autorytet-ekspert, powinien posiadać minimum pokory i zdrowego krytycyzmu, pamiętając o tym, że jest ekspertem tylko i wyłącznie w swojej dziedzinie. Gdy zaś wypowiada się na tematy nie związane z nią bezpośrednio, reprezentuje tylko i wyłącznie swoje własne poglądy. W takim razie ekspert od owadów nie powinien uważać się za „wyrocznię” w sprawach ludzkiej moralności. Filozof nie koniecznie musi znać się na teologii, Kościele, sakramentach itd. A poza tym, już starożytni wiedzieli, że używany w dyskusji argument z autorytetu jest najsłabszym z możliwych.

Artur Schopenhauer w Erystyce, czyli sztuce prowadzenia sporów już w 1830 r. zaprezentował sofistyczne chwyty będące wynaturzoną erystyką, służącą do prowadzenia pozornej dyskusji. Jako trzydziesty z kolei „chwyt” podał argumentum ad verecundiam - argument odwołujący się do poważania i autorytetu. Schopenhauer stwierdzając za Seneką, że każdy woli wierzyć, niż wydawać własny sąd, wskazuje na odwoływanie się do argumentu z autorytetu jako na ucieczkę od trudu osobistego myślenia i sądzenia. Im człowiek posiada mniej wiadomości i zdolności, tym więcej potrzebuje rożnego rodzaju autorytetów, w myśl zasady, że „łatwiej jest umrzeć, niż myśleć”.

Argument z autorytetu pozwala stosunkowo łatwo zawładnąć masą. „Doprawdy - napisze wspomniany autor - nie ma tak absurdalnego poglądu, którego by ludzie nie przyjęli jako własny, o ile tylko potrafi im się wmówić, że pogląd ten został przyjęty przez ogół (...). Krótko mówiąc, bardzo mało ludzi umie myśleć, ale jakiś pogląd chce mieć każdy”. Dlatego często w pseudodyskusji zamiast rzeczowych argumentów, używa się argumentu autorytetu. Tragizm tej sytuacji zwielokrotnia fakt, że często naukowcy, tzw. dyżurne autorytety świadomie uczestniczą w tej sofistycznej manipulacji. Naukowcy uczestniczący jako „dyżurne” autorytety w mediach, powinni postawić sobie zasadnicze pytanie: kim jestem, rzecznikiem fałszu i ideologii, czy orędownikiem prawdy?