W Częstochowie przy ul. Łódzkiej 8/12 (wejście 7, I p.) od niedawna działa oficjalnie punkt konsultacyjny Oddziału Katowickiego Instytutu Pamięci Narodowej, gdzie od poniedziałku do piątku w godz. 8.30-15.30 urzędują archiwiści i historycy, m.in. Sławomir Maślikowski i Wojciech Rotarski. (Wcześniej, od maja 2007 r., biuro IPN-u mieściło się na terenie Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie). W nowo powstałym punkcie konsultacyjnym przy Łódzkiej przyjmowane są wnioski od poszkodowanych przez władze komunistyczne Polski Ludowej, a także od naukowców i dziennikarzy na udostępnienie akt znajdujących się w posiadaniu IPN-u. Pracownicy punktu - historycy prowadzą w Częstochowie działalność edukacyjną i wystawienniczą. Punkt IPN-u kompletuje także archiwum z materiałami dotyczącymi naszego regionu, dlatego historycy proszą wszystkich, którzy posiadają dokumenty, zdjęcia i inne pamiątki mające związek z działalnością opozycji w PRL w regionie częstochowskim, o przekazywanie ich do biura przy ul. Łódzkiej (kontakt telefoniczny: 0 34 360 55 81).
Rozpoczęciem szerszej działalności Oddziału Katowickiego IPN w naszym mieście była wystawa plenerowa pt. „Twarze częstochowskiej bezpieki 1945-1989”, przygotowana we współpracy z Urzędem Miasta Częstochowy. Na wielkoformatowych planszach ustawionych na pl. Biegańskiego przed Ratuszem, można było zobaczyć kilkadziesiąt zdjęć i biogramów (wzbogaconych m.in. fotokopiami zaświadczeń i opinii przełożonych) wysokich rangą funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w Częstochowie - m.in. komendantów wojewódzkich Milicji Obywatelskiej, ich zastępców ds. SB, szefów wydziałów i struktur powiatowych UB i SB - które ukrywane były przez wiele lat.
Wystawa wzbudziła duże zainteresowanie wśród częstochowian. Osoby, które były w PRL prześladowane przez bezpiekę - np. kombatanci, opozycjoniści, księża - miały okazję po raz pierwszy poznać twarze prześladowców. Zerwanie z anonimowością ludzi bezpieki to niewątpliwie najważniejszy cel tej ekspozycji. Co ciekawe, w niektórych mediach pojawiły się głosy, że pokazując sylwetki funkcjonariuszy, IPN łamie ustawę o ochronie danych osobowych. Ale na szczęście wspomniana ustawa nie daje podstaw do zablokowania tego rodzaju wystaw, wszak pokazani na nich funkcjonariusze pełnili w przeszłości wysokie funkcje publiczne, nie byli zaś zwykłymi obywatelami.
Częstochowa jako duchowa stolica Polski interesowała komunistów szczególnie; w całym naszym regionie podjęli oni specjalne wysiłki skierowane na walkę z Kościołem katolickim. Już 17 stycznia 1945 r. przybyła do Częstochowy jedna z grup operacyjnych - kpt. Władysława Dziadosza, mających za zadanie powołanie miejskich i powiatowych struktur bezpieczeństwa. Zajęła ona tymczasowo budynek przy ul. Waszyngtona 45, a następnie przy Śląskiej 22. Urząd powiatowy bezpieki także znalazł lokum przy Waszyngtona 45, skąd został przeniesiony na ul. Kilińskiego 10, do byłej siedziby Gestapo. W kwietniu 1945 r. urzędy powiatowy i miejski zostały połączone i przeniosły się do budynku przy ul. Parkowej 4/6, następnie Starucha (obecnie Ks. Popiełuszki), gdzie funkcjonowały do lat 60. XX wieku. W latach 70. i 80. miejscowy pion SB rezydował w gmachu zwanym potocznie „trójkątem”. W latach 1958-75 na terenie Częstochowy, oprócz działania grup operacyjnych bezpieki, funkcjonowała również specjalna placówka zajmująca się inwigilacją Kościoła (Grupa 5a Wydziału III w Katowicach, a od 1962 r. Grupa 4 Wydziału IV). W kręgu jej zainteresowania były Kuria Diecezjalna, zakon Ojców Paulinów oraz Instytut Prymasowski. Powstanie tej grupy miało bezpośredni związek z centralną rolą Jasnej Góry w przygotowaniach milenijnych.
Niezwykle ważną rolę w walce z Kościołem odegrała tzw. Grupa „D”. Była ona samodzielną jednostką w Departamencie IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, powołaną w listopadzie 1973 r. przez ówczesnego szefa MSW gen. Stanisława Kowalczyka; jej istnienie zostało objęte ścisłą tajemnicą. Z działalnością tej grupy historycy wiążą największe akty terroru wobec Kościoła, włącznie z zabójstwem ks. Jerzego Popiełuszki i innych księży. W pierwszym okresie działalności, do 1980 r., Grupa „D” podejmowała przede wszystkim zadania dezintegracyjne i dezinformacyjne, mające na celu osłabienie Kościoła od wewnątrz. W okresie późniejszym realizowała także zadania o charakterze przestępczym, których liczba wzrastała od początku lat 80., osiągając apogeum w październiku 1984 r. Po zabójstwie ks. Popiełuszki nastąpiło wyhamowanie działań Grupy „D”, a wszelkie materiały jej dotyczące zostały zniszczone. Szczególnym obszarem, na którym prowadzili działania funkcjonariusze Grupy „D” były pielgrzymki do Częstochowy: np. w 1978 r. specjalnymi środkami odurzyli oni kilku pielgrzymów; dezorganizowali także transport, m.in. poprzez przebijanie opon samochodów; kradli pielgrzymom dowody osobiste, zanieczyszczali im śpiwory, rozpowszechniali pornografię czy zatruwali pojemniki z napojami. W sierpniu 1982 r. na polecenie dyrektora Departamentu MSW Zenona Płatka, zorganizowano przestępczą grupę dokonującą w Częstochowie pobić i zniszczeń. (Przedstawiony wyżej krótki rys działań bezpieki daje pogląd, jakim służyła ona celom).
Autorem wystawy „Twarz częstochowskiej bezpieki 1945-1989” - którą zaliczyć należy do cyklu wystaw, jakie Biuro Edukacji Publicznej IPN pokazuje od 2006 r. w różnych miastach Polski - był Robert Ciupa, a współpracowali z nim: Ewelina Janota, Sławomir Maślikowski i Paweł Duber.
Należy dodać, że S. Maślikowski jest organizatorem wykładów dla młodzieży częstochowskich szkół na temat najnowszych dziejów Polski oraz współorganizatorem, w okresie ostatnich dwóch lat, kilku wystaw katowickiego IPN-u w Częstochowie: „Milenium kontra 1000-lecie”, „Zagłada elit - Akcja AB Katyń”, „PRL - tak daleko, tak blisko”, „Więcej - Szybciej - Lepiej. Współzawodnictwo pracy w Polsce Ludowej”. Na listopad bieżącego roku Oddział Katowicki IPN zaplanował sesję popularnonaukową dotyczącą słynnego protestu „Solidarności” naszego regionu, jaki miał miejsce w listopadzie 1980 r. w częstochowskim klubie „Ikar”.