65 lat temu, 27 września powstało Polskie Państwo Podziemne, stanowiące fenomen w skali światowej. Tylko Polska spośród krajów okupowanej Europy zdołała utworzyć tajne struktury państwowe. 27 września 1939 r. był istotnym dniem dla utrzymania ciągłości państwa polskiego. Struktury Polskiego Państwa Podziemnego dzieliły się na dwa piony: pion cywilny, w skład którego wchodziła administracja państwowa i samorządowa, szkolnictwo, gospodarka oraz sektory przygotowujące państwo polskie do rzeczywistości powojennej oraz pion wojskowy, który miał prowadzić czynną walkę z okupantem oraz współdziałać z sojusznikami. Struktury podziemia kierowane były najpierw z Paryża, a potem z Londynu. Kulminacyjną działań Polskiego Państwa Podziemnego było Powstanie Warszawskie.
W Lublinie uroczystości związane z 65-leciem powstania Polskiego Państwa Podziemnego trwały dwa dni. 26 września w kościele Najświętszego Zbawiciela odbyła się uroczysta Msza św. za tych, którzy oddali życie w ofierze za niepodległą Ojczyznę. Mszy św. przewodniczył bp Artur Miziński, koncelebrowali: ks. prefekt W. Kowalczuk i ks. kan. J. Ochalski, opiekun lubelskiego okręgu AK. Przed kościołem dumnie powiewały sztandary pocztów kombatanckich organizacji niepodległościowych. W uroczystościach udział wzięli: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Związek Żołnierzy AK, Stowarzyszenie „Szare Szeregi”, Środowisko Żołnierzy AK-WIN „Zaporczycy”, Związek Żołnierzy NSZ, Związek Żołnierzy BCh, Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”, Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Kraju.
W wygłoszonym słowie wstępnym Ksiądz Kanonik podkreślił znaczenie wiary i kultury, którymi kierowali się walczący o Polską niepodległość. Zaznaczył, że zachowanie tych wartości pozwoli nam godnie być we wspólnocie narodów europejskich. W homilii wygłoszonej przez Księdza Biskupa znalazły się odniesienia do walki o niepodległość Polski. Bp Artur, nawiązując do Słowa Bożego, wskazał na dwie postawy: „być” i „mieć”. Za wzór postawy „być” postawił bohaterów walk o wolność narodu. „Trzeba nam wracać pamięcią do tych, którzy wartości Bóg - Honor - Ojczyzna stawiali na pierwszym miejscu; trzeba takich rocznic, aby odzyskać naszą tożsamość i prawdę o naszej historii; trzeba też prostować przekłamania, tym bardziej że coraz mniej jest świadków tamtych dni. Oni właśnie pragnęli bardziej »być«, niż »mieć« - żyją w naszej pamięci, niech znajdą właściwe miejsce w historii” - mówił Ksiądz Biskup.
Po Mszy św. odsłonięto i poświęcono dwie tablice pamięci, umieszczone we frontonie kościoła. Jedna z nich upamiętnia bohaterskich uczestników walk o niepodległość Polski (1939-1956). Na tablicy zostały wymienione następujące organizacje wojskowe: Wojsko Polskie, Komenda Obrońców Polski, Służba Zwycięstwu Polski, Związek Walki Zbrojnej, AK, ZHP - Szare Szeregi, Ruch Ludowy - ROCH, Bataliony Chłopskie, Narodowa Organizacja Wojskowa, Narodowe Siły Zbrojne, Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj, Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”, duchowieństwo. Druga tablica jest poświęcona pamięci poległym i pomordowanym w latach 1939-1956 Polakom. Upamiętnia miejsca męczeństwa i śmierci uczestników walk o niepodległość Polski. Są to: Zamek Lubelski, Rotunda zamojska, Majdanek, Oświęcim, Sachsenhausen, Dachau, Ravensbrück, Katyń, Ostaszków, Riazań, Osuchy, Owczarnia, Haniatycze, Narol, Diagilewo, Borowicze, Skopiń, Krasówka, Worsy, Skrobów, Kąkolewnica, Krzesimów, Nowiny, Błudek. Obok tablic wmurowano również mniejsze tablice imienne pomordowanych w walce o niepodległość. Poświęcenia tablic pamięci dokonał bp Miziński, zaś odsłonięcia pułk. Gryza oraz prezydent Lublina, A. Pruszkowski.
W drugim dniu obchodów (27 września) odbyła się sesja naukowa pt. Dzień Polskiego Państwa Podziemnego 27 września 1939 r. w Zespole Szkół nr 5 przy ulicy J. Elsnera 5. Zostały wygłoszone referaty: Kiedy powstało Polskie Państwo Podziemne (dr R. Wnuk IPN Lublin), Istota Polskiego Państwa Podziemnego (A. Puławski IPN Lublin), Represje służb bezpieczeństwa wobec działaczy Polskiego Państwa Podziemnego (mgr M. Paluch z Katedry Historii Najnowszej KUL), Solidarność w stanie wojennym - kontynuacja idei AK (mgr inż. K. Bachanek). Początek sesji uświetniło wręczenie odznaczeń za społeczną działalność w Związku AK okręgu lubelskiego przez S. Wołoszyna, prezesa Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
Obchody 65-lecia powstania Polskiego Państwa Podziemnego uświadamiają nam znaczenie tamtych wydarzeń dla nas, żyjących w wolnej Ojczyźnie. Ukazują, że ci, którzy byli świadkami i bohaterami walk o niepodległą Polskę, chcą o tym mówić, a my powinniśmy brać przykład z ich oddania Ojczyźnie i chylić czoła przed tymi, którzy walczyli i oddawali swe życie za nieprzemijające wartości, jakimi są: Bóg - Honor - Ojczyzna.