Ustrój i struktura
Strukturę Konferencji Episkopatu Polski - zgodnie z normami prawa (kan. 451-452) - tworzą: zebranie plenarne, rada stała, przewodniczący, prezydium, sekretariat, ekonom, komisje, rady i zespoły
powołane przez Konferencję. Konferencja posiada osobowość prawną, a jej siedziba znajduje się w Warszawie. W zebraniu plenarnym mają prawo i obowiązek uczestniczyć wszyscy członkowie Konferencji. Nuncjusz
apostolski bierze w nim udział na zaproszenie przewodniczącego Konferencji. Radę stałą tworzą: przewodniczący Konferencji, jego zastępca, sekretarz generalny oraz ośmiu biskupów diecezjalnych wybranych
przez zebranie plenarne. Rada ta przygotowuje sprawy na zebranie plenarne, czuwa nad wykonaniem decyzji Konferencji, koordynuje prace komisji (jest ich 8), może też zająć stanowisko w sprawach publicznych.
Konferencja Biskupów powinna również wybrać zastępcę przewodniczącego oraz wyznaczyć sekretarza generalnego (kan. 452 § 1). Przewodniczący Konferencji, a w razie konieczności jego zastępca, przewodniczy
zarówno zebraniom plenarnym Konferencji Biskupów, jak i radzie stałej (kan. 452 § 2). Prezydium Konferencji tworzą: przewodniczący, jego zastępca i sekretarz generalny. Prezydium to zbiera się nie później
niż na miesiąc przed każdym zebraniem plenarnym Konferencji. Sekretariatem kieruje sekretarz generalny, wybierany spośród członków Konferencji na 5 lat. Funkcję tę można wykonywać bez przerwy nie dłużej
niż przez 2 kolejne kadencje. Sekretarz generalny jest stałym delegatem Konferencji do kontaktów z władzami państwowymi w sprawach dotyczących stosunków między Kościołem a państwem. Sekretarza generalnego
wspomaga zastępca oraz biuro prasowe, które przez rzecznika Konferencji, powołanego przez zebranie plenarne, utrzymuje kontakty ze środkami społecznego przekazu i wydaje organ urzędowy Konferencji. W
Konferencji Episkopatu Polski działa również rada ekonomiczna, złożona z 3 członków Konferencji, wybieranych na 5 lat, jak i komisje, rady i inne zespoły. Ich celem jest wspomaganie Konferencji w jej
pracy i wykonywaniu jej decyzji. Przewodniczących komisji wybiera się na okres 5 lat. Wspomniane komisje, rady i zespoły działają zgodnie ze wskazaniami zebrania plenarnego.
Zebrania plenarne konferencji powinny się odbywać przynajmniej 2 razy w roku, a nadzwyczajne na wniosek prezydium. Zebrania te zwołuje przewodniczący, którego Konferencja wybiera spośród biskupów
diecezjalnych na okres 5 lat. Odnosi się to również do zastępcy przewodniczącego. Funkcje te można wykonywać bez przerwy nie dłużej niż przez 2 kolejne kadencje. Przewodniczący reprezentuje Konferencję
na zewnątrz, zwołuje zebrania plenarne i radę stałą oraz im przewodniczy.
Na zebraniach plenarnych wszystkim członkom Konferencji przysługuje głos decydujący, z wyjątkiem uchwalania statutu lub dokonywania w nim zmian, kiedy to głos decydujący posiadają tylko biskupi diecezjalni
i ci, którzy są z nimi zrównani - biskup polowy, biskupi diecezjalni obrządku bizantyńsko-ukraińskiego oraz biskupi koadiutorzy. W zebraniach plenarnych mogą uczestniczyć biskupi emerytowani, ale
bez prawa do głosowania.
Kompetencje ustawodawcze
Konferencja Biskupów może wydawać dekrety ogólne jedynie w tych sprawach, w których przewiduje to prawo powszechne, bądź szczegółowe zarządzenie Stolicy Apostolskiej (kan. 455 § 1). Dlatego uchwały Konferencji
Biskupów nie zawsze mają charakter ustawy. Uchwały te najczęściej są oficjalnymi porozumieniami biskupów w sprawach duszpasterskich danego terytorium, zawierającymi dyrektywy moralne i wytyczne wspólnej
działalności, są przejawem uzgodnionych stanowisk w dziedzinie spraw interesujących Kościoły partykularne. Uchwała Konferencji Biskupów ma moc ustawy jedynie w przypadkach przewidzianych przez prawo powszechne
lub szczególne zarządzenie Stolicy Apostolskiej i wtedy jest to władza delegowana przez Stolicę Apostolską. Jak z tego wynika, władza Konferencji została tak pomyślana przez najwyższego ustawodawcę, by
nie naruszała istotnie władzy rządzenia biskupów diecezjalnych (zob. kan. 88, 457 § 4). Stąd Konferencja może wydawać dekrety ogólne jedynie w tych sprawach, w których przewiduje prawo powszechne albo
określa szczególne polecenie Stolicy Apostolskiej. Takie dekrety, aby mogły uzyskać moc prawa, winny być przejrzane przez Stolicę Apostolską (zob. kan. 455 § 2).
Do wydania dekretów ogólnych wymaga się 2/3 głosów wszystkich członków Konferencji Episkopatu Polski. Inne uchwały zapadają zwykłą większością głosów, w obecności większości członków Konferencji.
Do uchwalenia dokumentów doktrynalnych i wskazujących kierunki działania wymagana jest zgoda więcej niż połowy członków Konferencji. Na podstawie przepisów prawa powszechnego Konferencja Episkopatu Polski
upoważniona jest do wydawania norm odnoszących się do wielu dziedzin życia religijnego, dyscyplinarnego, związanego z misją nauczania, uświęcania i kierowania wspólnotą Kościoła polskiego. Przypadków
tych prawodawca wymienia ponad 40 i nie sposób ich tutaj wszystkich wymieniać. Do najważniejszych można zaliczyć wydawanie norm w sprawach: lektorów i akolitów, głoszenia nauki chrześcijańskiej za pośrednictwem
radia i telewizji, prowadzenia ksiąg parafialnych, katolickiego wychowania religijnego w szkołach, udzielania sakramentów, zniesienia lub przeniesienia niektórych nakazanych dni świątecznych, sposobu
zachowywania postu i wstrzemięźliwości, świadczeń wiernych na rzecz Kościoła, zbierania ofiar, lokaty dóbr kościelnych, opracowania krajowego programu kształcenia kapłańskiego i stroju kościelnego duchownych.
Możemy powiedzieć, iż działalność Konferencji Biskupich wymaga nie tyle rozstrzygnięć ściśle prawnych, ile raczej szczegółowych wskazań, zachęt, wydawanych głównie w formie instrukcji duszpasterskich.
Konferencje nie posiadają więc władzy ustawodawczej, lecz tylko mogą podejmować uchwały na drodze głosowania i wtedy otrzymują moc prawną, gdy upoważnia je do tego prawo powszechne lub specjalne zarządzenie
papieskie. To ostatnie Papież może wydać z własnej inicjatywy lub na prośbę Konferencji.
Poczyniona refleksja upoważnia do stwierdzenia, iż Konferencja Biskupów jest instytucjonalnym wyrazem „komunii Kościołów” oraz konstytutywnego wymiaru synodalnego świętej władzy biskupiej.
Poprzez przytoczone normy prawne odnoszące się do Konferencji Biskupich, prawodawca kościelny stara się uniknąć zarówno niebezpieczeństwa indywidualistycznego wykonywania świętej władzy przez poszczególnych
biskupów, które eliminowałyby jej wewnętrzną synodalność, jak też niebezpieczeństwa przeciwnego, by Konferencja Biskupów nie przejęła takich kompetencji, w wyniku czego zostałby pomniejszony personalny
element świętej władzy, którą biskup winien wypełniać przede wszystkim w swojej diecezji.
Pomóż w rozwoju naszego portalu