Małżeństwa

Liczba małżeństw w naszym kraju spada od 1980 roku. Zarejestrowano ich wówczas 307 tys. 373, dziesięć lat później 255 tys. 369, a w 2010 – 228 tys. 337.

W 2015 r. ogółem Polacy zawarli 189 tys. 420 małżeństw (do tej liczby GUS włączył 588 przypadków, w których dla obojga małżonków stałym miejscem zamieszkania przed ślubem była zagranica, w tym 186 wyznaniowych), z czego 117 tys. 645 wyznaniowych i 71 tys. 775 cywilnych.

W obydwu przypadkach najwięcej pobrało się Polaków w wieku 25-29 lat (59 tys. 226 wyznaniowych, 18 tys. 502 cywilnych).

Aż 116 tys. 441 małżeństw wyznaniowych zawarto w ub. roku w Kościele katolickim (nieco więcej w miastach niż na wsi), 485 – w Kościele prawosławnym, 247 – ewangelicko-augsburskim, a 107 – zielonoświątkowym. W innych Kościołach zawierano mniej niż 100 związków.

Od 1999 r. w Urzędach Stanu Cywilnego rejestrowane są także małżeństwa podlegające prawu wewnętrznemu Kościoła lub związku wyznaniowego — zawarte w obecności duchownego. Małżeństwo zawarte w tej formie podlega prawu polskiemu i pociąga za sobą takie same skutki cywilnoprawne, jak małżeństwo zawarte przed kierownikiem USC.

Małżeństwa wyznaniowe ze skutkami cywilnymi mogą być zawierane jedynie w: Kościele Katolickim, Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym, Kościele Ewangelicko-Augsburskim, Kościele Ewangelicko-Reformowanym, Kościołem Ewangelicko-Metodystycznym, Kościele Chrześcijan Baptystów, Kościele Adwentystów Dnia Siódmego, Kościele Polskokatolicki, Kościele Starokatolickim Mariawitów, Kościele Zielonoświątkowym oraz Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich. Rozwody

Od 1980 r. systematycznie wzrasta w Polsce liczba rozwodów. W tymże roku było ich 39 tys. 833, w 1990 – 42 tys. 436, w 2000 – 42 tys. 770, w 2010 – 61 tys. 300, a w 2015 – już 67 tys. 296.

Spośród wspomnianej liczby rozwodów, 28 tys. 152 dotyczyło par bezdzietnych, 24 tys. 581 małżeństwa z 1 dzieckiem, 12 tys. 149 – z 2 dzieci, 1914 – z 3 dzieci, a 500 z czworgiem lub więcej potomstwa. Przeciętna liczba dzieci z rozwiedzionych małżeństw wyniosła 1,45.

Na tysiąc nowo zawartych małżeństw przypada 356 rozwodów. Trzykrotnie więcej Polaków rozwodzi się w miastach (48 tys. 896) niż na wsi (17 tys. 587).

Spośród ogólnej liczby rozwodów, 49 tys. 847 nastąpiło bez orzeczenia o winie, 11 tys. 643 z winy męża, 2413 z winy żony, a 3393 z winy obu stron.

Z danych wynika, że rozwód najczęściej dotyka małżeństwa ze stażem 5-9 lat (16 tys. 526) oraz do 4 lat (13 tys. 868), a także 10-14 lat (10 tys. 371). Następnie liczba rozwodów spada wraz z postępującym stażem, ale np. małżeństw rozwodzących się po 30 latach pożycia jest więcej niż w przedziale 25-29 lat (odpowiednio 6023 i 4739).

GUS zbadał także przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego, które prowadziły w 2015 r. do rozwodów. Najwięcej zanotowano orzeczonych przez sąd przypadków niezgodności charakterów (19 tys. 571), następnie niedochowania wierności (5124), nadużywania alkoholu (3510), dłuższej nieobecności (1346), nagannego stosunku do rodziny (1062), nieporozumienia na tle finansowym (882) oraz różnić światopoglądowym (437), czy niedoboru seksualnego (190).

Wzrostowi liczby rozwodów odpowiada zwiększająca się liczba małżeństw powtórnych: w 2000 r. było ich 12 tys. 746, w 2010 – 13 tys. 804, a w 2015 – 14 tys. 574.

Urodzenia

Od 1980 roku wzrasta systematycznie liczba dzieci pozamałżeńskich. Podczas, gdy 36 lat temu było ich 4,8 proc. ogółu urodzonych, to w 2010 – już 20,6 proc., a w 2015 r. – 24,6 proc. (90 tys. 737 z 370 tys. 383 ogółem, od którego odliczyć należy jednak 1075 urodzeń martwych).

W Roczniku Demograficznym GUS zaznaczono, że podział na urodzenia małżeńskie i pozamałżeńskie jest dokonywany zgodnie ze stanem faktycznym na podstawie art. 62 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi: „Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki”. Jeżeli brak jest takich przesłanek, urodzenie zostaje zaliczone do pozamałżeńskich.

Ponadto, w przypadku zawarcia związku małżeńskiego przez rodziców dziecka po jego urodzeniu, ale przed sporządzeniem aktu urodzenia, akt ten sporządza się tak, jakby dziecko urodziło się po zawarciu małżeństwa.