Reklama

Niedziela Sandomierska

Miejsca wiecznej pamięci

W listopadzie warto zaglądnąć do wiekowych świątyń. Znajdziemy tam krypty, o których nie wolno zapomnieć.

Niedziela sandomierska 44/2020, str. IV

[ TEMATY ]

Dzień Zaduszny

krypta

Ks. Wojciech Kania

W kryptach katedry zostali pochowani sandomierscy biskupi

W kryptach katedry zostali pochowani sandomierscy biskupi

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Zacznijmy od bazyliki katedralnej, która ma długą historię. Od momentu powstania diecezji sandomierskiej w 1818 r. w jej podziemiach zaczęto chować przede wszystkim biskupów diecezjalnych, sufraganów oraz administratorów diecezji. Odwiedzający krypty katedralne nie zobaczą trumien ze szczątkami zmarłych, gdyż znajdują się one w specjalnie przygotowanych zamurowanych wnękach.

Przy wejściu w podziemiach można zobaczyć portrety wszystkich pochowanych zmarłych biskupów. Najstarszy biskupi pochówek odbył się w 1830 r. i złożono tam wtedy do grobu bp. Adama Prospera Burzyńskiego. Poza dostojnikami kościelnymi w kryptach spoczywa jezuita o. Bazyli Korbut, który zmarł w opinii świętości w 1772 r.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Jednak nie jest to najstarszy z grobowców. Po najeździe Tatarów w 1260 r. na Sandomierz pochowano w nich mieszkańców miasta i okolic, którzy zostali przez nich zamordowani. Po tym zdarzeniu bardzo szybko rozpowszechnił się ich kult jako błogosławionych męczenników.

W każdym razie ostatnim hierarchą, który spoczął w podziemiach katedry, jest bp Wacław Świeżawski, pierwszy biskup sandomierski w nowych granicach terytorialnych.

Krypty zakonne

W podziemiach kościoła św. Józefa w Sandomierzu znajdują się krypty, w których przez prawie 200 lat chowani byli zakonnicy reformaci. Spoczywa w nich ok. 100 mnichów, którzy według reguły zakonu układani byli bez trumien na ziemi z cegłą pod głową.

Reklama

Trzeba zaznaczyć, że jest to także mauzoleum dla dobroczyńców zakonu. Zostali w nich pochowani m.in.: Franciszek Szembek – kasztelan wiślicki, Stanisław ze Słupowa Szembek – chorąży sandomierski, Konstancja z Drzewieckich – kasztelanowa lubelska, Paweł Karski – chorąży i jego krewni z rodziny Karskich. W kryptach spoczywa też Stanisław z Raciborska Morsztyn – wojewoda sandomierski, mazowiecki, kasztelan czeski, żołnierz, polityk, poeta i tłumacz. Razem z nim spoczywa jego żona Konstancja z Oborskich Morsztynowa, która została pochowana w stroju tercjarki franciszkańskiej.

Jednak do krypt w kościele św. Józefa wielu odwiedzających przyciąga Teresa Izabela Morsztynówna – wojewodzianka sandomierska, o której można powiedzieć, że jest „Perłą Ziemi Sandomierskiej”, która zmarła w opinii świętości. Przy jej zmumifikowanym ciele można się modlić w jednym z pomieszczeń udostępnionym zwiedzającym.

Na terenie diecezji poza kościołem św. Józefa krypty zakonne znajdują się jeszcze m.in. pod kościołem św. Michała Archanioła w Sandomierzu, gdzie spoczywają siostry benedyktynki, w Rytwianach w podziemiach kościoła poklasztornego, gdzie pochowani zostali ojcowie kameduli, którzy zajmowali kościół i klasztor przez ponad 200 lat. W Rytwianach znajduje się jeszcze kaplica św. Romualda, pod którą jest krypta grobowa rodziny Opalińskich, fundatorów konwentu. Natomiast pod Kaplicą Ukrzyżowania swój rodzinny grobowiec ufundowała rodzina Radziwiłłów.

Podziemia kościoła św. Jana Chrzciciela w Janowie Lubelskim są miejscem wiecznego spoczynku ojców dominikanów, natomiast w kryptach kościoła św. Jana w Zawichoście pochowani są żyjący tam przed wiekami franciszkanie.

To tylko kilka przykładów z terenu diecezji, gdzie spoczywają osoby zakonne, dobrodzieje lub fundatorzy danego miejsca. Trzeba zauważyć, że również w kryptach do końca XVIII wieku często składani byli proboszczowie.

Epitafia i płyty

Reklama

W wielu kościołach znajdują się także epitafia pamiątkowe lub płyty nagrobne. W Sandomierzu do kościoła ojców dominikanów odwiedzających przyciągają nie tylko walory artystyczne świątyni, ale również miejsce spoczynku bł. Sadoka i towarzyszy, którzy zostali wymordowani przez Tatarów.

W murach świątyni znajdziemy ciekawe płyty nagrobne rycerzy krzyżowców, którzy towarzyszyli Henrykowi Sandomierskiemu, jedynemu polskiemu władcy, w wyprawie krzyżowej w połowie XII stulecia.

W prezbiterium przy południowej ścianie znajduje się barokowy sarkofag księżnej Adelajdy Domiceli, wykonany w 1676 r. z jednego kawałka drzewa dębowego. Jest to sarkofag fundatorki pierwszego kościoła św. Jakuba.

W świątyni w Bogorii również znajdziemy nagrobki fundatorów i dobrodziejów kościoła. Pierwszego z nich – Krzysztofa Podłęskiego – i jego żonę oraz rodzinę upamiętnia umieszczony po lewej stronie głównego ołtarza piętrowy późnorenesansowy nagrobek. Michała Konarskiego, kasztelana sandomierskiego, upamiętnia wmurowana dość wysoko w prezbiterium po prawej stronie ołtarza płyta marmurowa z napisem.

Również w kościele ojców dominikanów w Tarnobrzegu na ścianach prezbiterium znajdują się tablice upamiętniające Tarnowskich, założycieli miasta, którzy zasłużyli się nie tylko dla regionu, ale także byli wybitnymi postaciami w świecie nauki i mężami stanu.

Cmentarze przykościelne

Zanim zaczęto grzebać zmarłych na cmentarzach, jakie obecnie znamy, pochówków dokonywano na terenach wokół kościołów. Oczywiście, poza tymi, którzy zmarli na choroby zakaźne, byli obcymi, skazańcami czy samobójcami. Niekiedy mogiły wojenne sytuowano również poza osiedlami ludzkimi.

– Poruszając temat sandomierskich cmentarzy przykościelnych rodzi się pytanie, gdzie i kiedy powstał pierwszy kościół sandomierski, a przy nim cmentarz. Wiele przesłanek wskazuje, że był to kościół św. Piotra, który usytuowany był na tzw. Wzgórzu Gostomianum, na terenie najstarszego grodu. Jest on wymieniany w źródłach po raz pierwszy w 1166/1167 r., lecz jego początki mogą sięgać XI wieku. Inne najstarsze kościoły sandomierskie, przy których istniały cmentarze to np. na podgrodziu kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, wymieniany po raz pierwszy w 1148 r., a w roku 1191 podniesiony do rangi kolegiaty. Kolejnym kościołem była świątynia św. Jana na Wzgórzu Staromiejskim (do dziś nie wiemy dokładnie, gdzie była usytuowana, jednak w tym rejonie odnajdywane są liczne groby wskazujące na cmentarz przykościelny). Następny kościół św. Mikołaja mieścił się na Wzgórzu Zamkowym. Jeszcze w drugiej połowie XII wieku stanął kościół św. Jakuba, który mógł pierwotnie pełnić funkcję świątyni parafialnej, zaś po 1226 r. pełnił funkcję świątyni zakonnej konwentu dominikanów. Na Wzgórzu Reformackim, gdzie stanął w XVIII wieku kościół św. Józefa, był kościół św. Wojciecha. Na kulminacji Wzgórza Staromiejskiego stanął zaś kościół św. Pawła – opowiada dr Marek Florek, sandomierski archeolog.

Brak miejsc na cmentarzach przykościelnych spowodował, że zmarłych zaczęto chować w oddzielnym miejscu poza murami miast czy miejscowości.

2020-10-28 10:39

Oceń: +1 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Majówka z Pijafką

[ TEMATY ]

krypta

św. Stanisław

ARCHIWUM NIEDZIELI WROCŁAWSKIEJ

Blisko 20 litrów krwi oddali honorowo wrocławscy studenci, a to dopiero początek. Trzydniową akcję krwiodawstwa organizuje Pijafka - Klub Honorowych Dawaców Krwi związany z Duszpasterstwem Akademickim Redemptor. Od 21 do 23 maja trwa akcja krwiodawstwa organizowana przez Pijafkę. We wtorek i środę krew można oddawać w holu Centrum Dydaktyczno-Naukowego Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu przy pl. Grunwaldzkim. W czwartek w Kreślarni akademika T-16 Politechniki Wrocławskiej przy ul. Wittiga 4.
CZYTAJ DALEJ

Watykan: zmiany w nuncjaturach, w tym w Warszawie

Dotychczasowy radca nuncjatury apostolskiej w Warszawie, ks. prał. Pavol Talapka został skierowany do pracy w Sekretariacie Stanu Stolicy Apostolskiej, a do stolicy Polski przybędzie pracujący dotychczas jako radca nuncjatury w Kijowie pochodzący z Indii ks. prał. Joseph Maramreddy - dowiaduje się KAI.

Pochodzący z diecezji Żylińskiej na Słowacji ks. prał. Talapka pracował w Warszawie od sierpnia 2022 roku. Nowy radca nuncjatury w Warszawie, ks. prał. Joseph Maramreddy pochodzi z diecezji Warangal w południowych Indiach w stanie Telanga.
CZYTAJ DALEJ

Potrzeba powrotu do Bożych źródeł [Felieton]

2025-07-06 20:40

ks. Łukasz Romańczuk

Żyjemy w czasach, gdy wartości chrześcijańskie są niezwykle ważne i aktualne. To czasy, gdy cywilizacja euroatlantycka przeżywa okres zeświecczenia. Gdy całe narody odchodzą od Boga, gdy prawa Boże są łamane, gdy odrzucane są Przykazania Dekalogu, w tych czasach ważny jest głos świętych, takich jak św. Jan Paweł II. Arcybiskup Zygmunt Feliński – męczennik, wyjątkowa postać w historii warszawskiego Kościoła – wymienił trzy zasadnicze korzenie zła, które sprawiają, że człowiek traci orientację i odchodzi od Boga. Powiedział za św. Pawłem, że „korzenie owe to: chciwość pieniądza, pycha żywota, pożądliwość ciała – są to główne źródła zła, przez które w sposób szczególny działa szatan”, ale można się temu złu przeciwstawić.

Od początku istnienia chrześcijaństwa powstawały zakony, których duchowni – poprzez śluby jakie składają, przeciwstawiają się właśnie tym korzeniom zła. Są to śluby: ubóstwa – przeciwko chciwości pieniądza, posłuszeństwa – przeciwko pysze żywota, oraz czystości – przeciwko pożądliwości ciała). Z początku powstawały zakony pustelnicze, a z czasem zakony kontemplacyjne, takie jak benedyktyni czy cystersi. To właśnie mnisi zachowali skarby kultury antycznej przed zniszczeniem. Oni, w swoich klasztorach, odseparowani od świata, kierując się benedyktyńską zasadą „ora et labora”, tzn. „módl się i pracuj”, przepisywali księgi starożytnych filozofów, lekarzy, uczonych czy poetów. Bez ich pracy kultura antyczna, wiedza grecka, rzymska, prawo i inne zabytki kultury światowej nie przetrwałyby. To benedyktyni i cystersi uczyli Europejczyków – naszych przodków – jak uprawiać ziemię, jak budować mosty i domy, jak siać zboże, jak hodować bydło i trzodę. To oni stanęli u podstaw fundamentów cywilizacji europejskiej. Już w VI wieku tworzyli pierwsze szkoły powszechne, a następnie uniwersytety. To oni przekazywali Ewangelię – od najmłodszego do najstarszego chrześcijanina.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję