Zakończenie:
«Bądź dobrej myśli, wstań, woła cię» (Mk 10, 49)
172. Drodzy bracia i siostry, ostatnie słowo Synodu było wystosowanym do Afryki apelem o nadzieję. Wezwanie takie będzie nadaremne, jeśli nie zakorzeni się w miłości trynitarnej. Od Boga, Ojca wszystkich, otrzymujemy misję przekazania Afryce miłości, którą nas ukochał Chrystus, Syn pierworodny, aby nasze działanie, pobudzane przez Jego Ducha Świętego, ożywiała nadzieja, a jednocześnie by stało się ono źródłem nadziei. Chcąc ułatwić praktyczne zastosowanie wskazań Synodu w tak palących tematach jak pojednanie, sprawiedliwość i pokój, pragnę, aby «teologowie nadal zgłębiali tajemnicę Trójcy Przenajświętszej i jej znaczenie dla codziennego afrykańskiego życia».220 Ponieważ powołanie każdego człowieka jest niepowtarzalne, nie pozwólmy, by się w nas wyczerpał życiowy zapał do pojednania ludzkości z Bogiem przez misterium naszego zbawienia w Chrystusie. Odkupienie jest racją niezawodności i pewności naszej nadziei, «mocą której możemy stawić czoło naszej teraźniejszości: teraźniejszość, nawet uciążliwą, można przeżywać i akceptować, jeśli ma jakiś cel i jeśli tego celu możemy być pewni, jeśli jest to cel tak wielki, że usprawiedliwia trud drogi».221
173. Ponownie powtarzam: «Wstań, Kościele w Afryce, (...) gdyż wzywa cię Ojciec Niebieski, do którego twoi przodkowie zwracali się jako do Stwórcy, zanim poznali Jego miłosierną bliskość, która objawiła się w Jego Jednorodzonym Synu Jezusie Chrystusie. Wejdź na drogę nowej ewangelizacji z odwagą, która pochodzi od Ducha Świętego».222
174. Oblicze ewangelizacji przybiera dziś imię pojednania, będącego «niezbędnym warunkiem zaprowadzenia w Afryce sprawiedliwych stosunków między ludźmi i budowania zrównoważonego i trwałego pokoju z poszanowaniem każdego człowieka i każdego narodu; pokoju, (...) który tworzy wkład wszystkich ludzi dobrej woli, niezależnie od ich przynależności religijnej, etnicznej, językowej, kulturowej i społecznej».223 Oby cały Kościół katolicki życzliwie towarzyszył braciom i siostrom na kontynencie afrykańskim! Oby święci Afryki wspierali go swoją modlitwą wstawienniczą!224
175. Oby «dobry gospodarz domu, św. Józef, który wie, co znaczy zastanawiać się z niepokojem i nadzieją nad dalszym życiem rodziny, [i który] wysłuchał nas z miłością i towarzyszył nam również podczas Synodu»,225 opiekował się Kościołem i towarzyszył mu w jego misji w służbie Afryce - ziemi, na której znalazł dla Świętej Rodziny schronienie i opiekę (por. Mt 2, 13-15)! Oby Błogosławiona Maryja Dziewica, Matka Słowa Bożego i Pani Afryki wciąż towarzyszyła całemu Kościołowi swoim wstawiennictwem i wzywaniem, byśmy robili wszystko, co jej Syn nam powie (por. J 2, 5)! Oby modlitwa Maryi, Królowej Pokoju, której serce zawsze jest skierowane ku woli Ojca, wspierała wszelki wysiłek nawrócenia, utrwalała każdą inicjatywę pojednania i czyniła skutecznym każdy wysiłek na rzecz pokoju w świecie, który łaknie i pragnie sprawiedliwości (por. Mt 5, 6)!226
176. Drodzy bracia i siostry, poprzez Drugie Zgromadzenie Specjalne dla Afryki Synodu Biskupów dobry i miłosierny Pan usilnie przypomina wam, że «jesteście solą dla ziemi (...) światłem świata» (Mt 5, 13-14). Niech te słowa przypominają wam o godności waszego powołania dzieci Bożych, członków jednego, świętego, powszechnego i apostolskiego Kościoła! Powołanie to polega na rozprzestrzenianiu w świecie, często pogrążonym w ciemności, jasności Ewangelii, blasku Jezusa Chrystusa, prawdziwego światła, które «oświeca każdego człowieka» (J 1, 9). Ponadto chrześcijanie powinni ofiarować ludziom miłość Boga Ojca, radość z Jego stwórczej obecności w świecie. Są oni również powołani do współpracy z łaską Ducha Świętego, aby cud Pięćdziesiątnicy trwał na kontynencie afrykańskim i aby każdy coraz bardziej stawał się apostołem pojednania, sprawiedliwości i pokoju.
177. Niech Kościół katolicki będzie zawsze jednym z duchowych płuc ludzkości i każdego dnia coraz bardziej staje się błogosławieństwem dla szlachetnego kontynentu afrykańskiego i dla całego świata!
W Ouidah, w Beninie, 19 listopada 2011, w siódmym roku mojego Pontyfikatu.
1. Jan Paweł II, Posynodalna adhort. apost. Ecclesia in Africa (14 września 1995), 1: AAS 88 (1996), 5.
2. Por. I Zgromadzenie Specjalne dla Afryki Synodu Biskupów, Orędzie końcowe (6 maja 1994), 24-25: L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 6-7/1994, s. 48; Jan Paweł II, Posynodalna adhort. apost. Ecclesia in Africa (14 września 1995), 63: AAS 88 (1996), 39-40.
3. Por. Ii Zgromadzenie Specjalne dla Afryki Synodu Biskupów, Propositio 1.
4. Por. Propositio 2.
5. Benedykt XVI, Przemówienie do członków Rady Specjalnej dla Afryki Synodu Biskupów, Jaunde [Kamerun], (19 marca 2009): AAS 101 (2009), 310; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 5/2009, s. 36.
6. Jan Paweł II, Posynodalna adhort. apost. Ecclesia in Africa (14 września 1995), 63: AAS 88 (1996), 39-40.
7. Por. n. 92: AAS 88 (1996), 57-58; Sobór Wat. II, Konst. dogmat. o Kościele Lumen gentium, 1; Dekret o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem, 11; Jan Paweł II, Adhort. apost. Familiaris consortio (22 listopada 1981), 21: AAS 74 (1982), 104-106.
8. Por. n. 63: AAS 88 (1996), 39-40.
9. Quis dives salvetur, 29: PG 9, 633; Czy człowiek bogaty może być zbawiony, 29: PG 9, 633; Wyd. pol.: Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1953, XXIX, 2-3.
10. Benedykt XVI, Przemówienie do Kurii Rzymskiej z okazji składania życzeń na Boże Narodzenie (21 grudnia 2009): AAS 102 (2010), 35; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 2/2010, s. 38.
11. N. 79: AAS 88 (1996), 51.
12. Benedykt XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009) 1: AAS 101 (2009), 641.
13. Tenże, Homilia podczas Mszy św. inaugurującej II Zgromadzenie Specjalne dla Afryki Synodu Biskupów (4 października 2009): AAS 101 (2009), 907; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 11-12/2009, s. 5.
14. Jan Paweł II, List apost. Novo millennio ineunte (6 stycznia 2001), 3: AAS 93 (2001), 267.
15. Tamże, 29: AAS 93 (2001), 286.
16. Adversus haereses, IV, 20, 7: PG 7, 1037.
17. Propositio 34.
18. Benedykt XVI, Homilia podczas Mszy sw. na zakończenie II Zgromadzenia Specjalnego dla Afryki Synodu Biskupów (25 października 2009): AAS 101 (2009), 918; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½010, s. 41.
19. Propositio 40.
20. xii Zgromadzenie Zwyczajne Synodu Biskupów, Orędzie końcowe, (5-26 października 2008), 10: L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½009, s. 28.
21. Benedykt XVI, Przemówienie do Kurii Rzymskiej z okazji składania życzeń na Boże Narodzenie (21 grudnia 2009): AAS 102 (2010), 35; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 2/2010, s. 39.
22. Por. Tenże, Enc. Caritas in veritate, (29 czerwca 2009), 5-9: AAS 101 (2009), 643-647.
23. Tenże, Przemówienie do Kurii Rzymskiej z okazji składania życzeń na Boże Narodzenie (21 grudnia 2009): AAS 102 (2010), 35; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 2/2010, s. 39.
24. Tenże, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 2008: AAS 100 (2008), 38-45; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½008, ss. 25-28.
25. Tenże, Przemówienie do Kurii Rzymskiej z okazji składania życzeń na Boże Narodzenie (21 grudnia 2009): AAS 102 (2010), 37; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 2/2010, s. 40.
26. Por. Propositio 5.
27. Relacja przed dyskusją, II, a.
28. Tamże.
29. Benedykt XVI, Przemówienie do Kurii Rzymskiej z okazji składania życzeń na Boże Narodzenie (21 grudnia 2009): AAS 102 (2010), 37; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 2/2010, s. 38.
30. Por. Tenże, Homilia podczas Mszy św. na zakończenie II Zgromadzenia Specjalnego dla Afryki Synodu Biskupów (25 października 2009): AAS 101 (2009), 916; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 2/2010, s. 40.
31. Por. Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1997, 1: AAS 89 (1997), 1; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 1/1997, s. 4.
32. Propositio 5.
33. Por. Benedykt XVI, Enc. Deus caritas est (25 grudnia 2005), 28: AAS 98 (2006), 238-240.
34. Por. Propositio 14.
35. Benedykt XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 9: AAS 101 (2009), 646-647.
36. Por. Tenże, Enc. Deus caritas est (25 grudnia 2005), 28-29: AAS 98 (2006), 238-240; międzynarodowa komisja teologiczna, Pewne pytania na temat teologii odkupienia (29 listopada 1994), 14-20: Ench. Vat. 14, nn. 1844-1850; Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej 1969-1996, Wydawnictwo Księży Sercanów, Kraków 2000, ss. 345-346.
37. Por. Sobór Wat. II, Konst. duszp. Gaudium et spes, 40; Papieska Rada Iustitia et Pax, Kompendium Nauki Społecznej Kościoła, Jedność, Kielce 2005, 49-51.
38. Św. Tomasz z Akwinu, S umma Theologiae, IIa-IIae, q. 58, a. 1.
39. Por. Jan Paweł II, Enc. Centesimus annus (1 maja 1991), 35: AAS 83 (1991), 837.
40. Katechizm Kościoła Katolickiego, 1894.
41. Lineamenta, 44.
42. Św. Augustyn, De civitate Dei, XIX, 21: PL 41, 649; O państwie Bożym. Przeciw poganom ksiąg XXII, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1977, t. 2, s. 159 (tłum. W. Kornatowski).
43. Por. Benedykt XVI, Orędzie na Wielki Post 2010 (30 października 2009): Insegnamenti, V/2 (2009), s. 454; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 3-4/2010, s. 5.
44. Por. Tamże.
45. Por. Propositio 17.
46. Por. Benedykt XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 6: AAS 101 (2009), 644.
47. Tenże, Enc. Deus caritas est (25 grudnia 2005), 28: AAS 98 (2006), 240.
48. Por. Paweł VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi (8 grudnia 1975), 53. 80: AAS 68 (1976), 41-42. 73-74; Jan Paweł II, Enc. Redemptoris missio (7 grudnia 1990), 46: AAS 83 (1991), 293.
49. Por. II Zgromadzenie Specjalne dla Afryki Synodu Biskupów, Orędzie końcowe, 36; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½010, s. 32 nn.
50. Por. Sobór Wat. II, Konst. dogmat. o Kościele Lumen gentium, 1.
51. Por. Kongr. Nauki Wiary, Nota doktrynalna na temat pewnych aspektów ewangelizacji (3 grudnia 2007), 9: AAS 100 (2008), 407-498; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 2/2008, ss. 32-33.
52. Lineamenta, 48.
53. Propositio 43.
54. Tamże.
55. Por. Benedykt XVI, Przemówienie do Papieskiej Rady ds. Świeckich (21 maja 2010): Insegnamenti VI/1 (2010), 758; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 7/2010, s. 46.
56. Por. Sobór Wat. II, Dekret o misyjnej działalności Kościoła Ad gentes, 15.
57. Paweł VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi (8 grudnia 1975), 22: AAS 68 (1976), 20.
58. Por. Propositio 9.
59. Por. Propositio 8.
60. Por. nn. 28-34: AAS 77 (1985), 250-273. Nauczanie to zostało potwierdzone przez List apostolski w formie «motu proprio» Misericordia Dei (2 maja 2002): AAS 94 (2002), 452-459; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 6/2002, ss. 4-7.
61. Por. Propositio 7.
62. Por. List apost. Novo millennio ineunte (6 stycznia 2001), 40: AAS 93 (2001), 297.
63. Tamże.
64. Tamże.
65. Por. Propositio 9.
66. Por. Propositio 33.
67. Kongr. Nauki Wiary, Nota doktrynalna na temat pewnych aspektów ewangelizacji (3 grudnia 2007), 6: AAS 100 (2008), 494; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 2/2008, ss. 32-33.
68. Por. Paweł VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi (8 grudnia 1975), 19-20: AAS 68 (1976), 18-19.
69. Por. Jan Paweł II, List apost. Novo millennio ineunte (6 stycznia 2001), 40: AAS 93 (2001), 295.
70. Por. Propositio 32.
71. Benedykt XVI, II Zgromadzenie Specjalne dla Afryki Synodu Biskupów. Rozważanie podczas liturgicznej modlitwy w ciągu dnia (5 października 2009): AAS 101 (2009), 924; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½010, s. 30.
72. N. 55: AAS 102 (2010), 734-735.
73. Por. Propositio 45.
74. Benedykt XVI, Przemówienie do członków Rady Specjalnej dla Afryki Synodu Biskupów, Jaunde [Kamerun] (19 marca 2009): AAS 101 (2009), 313; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 5/2009, s. 38.
75. Por. Tenże, Posynodalna adhort. apost. Sacramentum caritatis (22 lutego 2007), 51: AAS 99 (2007), 144.
76. Kongr. Nauki Wiary , List do biskupów Kościoła katolickiego o współdziałaniu mężczyzny i kobiety w Kościele i świecie (31 maja 2004), 13: AAS 96 (2004), 682.
77. Benedykt XVI, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 2008: AAS 100 (2008), 38-39; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½008, ss. 25-28.
78. Por. Propositio 38.
79. Benedykt XVI, Posynodalna adhort. apost. Sacramentum caritatis (22 lutego 2007), 79: AAS 99 (2007), 165-166.
80. Por. Tamże, 73.
81. Por. Jan Paweł II, List apost. Novo millennio ineunte (6 stycznia 2001), 38. 39: AAS 93 (2001), 293-294.
82. Tenże, Adhort. apost. Familiaris consortio (22 listopada 1981), 39: AAS 74 (1982), 130-131; por. Paweł VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi (8 grudnia 1975), 71: AAS 68 (1976), 60-61.
83. Homilia podczas Jubileuszu Ludzi Starszych (17 września 2000), 5: AAS 92 (2000), 876; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 11-12/2000, s. 14; por. Tenże, List do osób w podeszłym wieku (1 października 1999): AAS 92 (2000), 186-204; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 12/1999, ss. 4-11.
84. Por. Orędzie końcowe, 26: L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½010, s. 37.
85. Epistula I, 11: PL 65, 306C.
86. Por. Jan Paweł II, Adhort. apost. Familiaris consortio (22 listopada 1981), 25. 43: AAS 74 (1982), 110-111; 134-135.
87. Por. Propositio 45.
88. Por. Orędzie końcowe, 26: L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½010, s. 37.
89. Por. Sobór Wat. II, Konst. duszp. Gaudium et spes, 67.
90. Orygenes, O zasadach, IV, 4, 10: Wam, Kraków, 1996, s. 389 (tłum. St. Kalinkowski).
91. List apost. Mulieris dignitatem (15 sierpnia 1988), 29: AAS 80 (1988), 1722; por. Benedykt XVI, Spotkanie ze stowarzyszeniami katolickimi działającymi na rzecz promocji kobiet, Luanda [Angola] (22 marca 2009): Insegnamenti V/1 (2009), s. 484; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 6/2009, s. 44.
92. Benedykt XVI, Spotkanie ze stowarzyszeniami katolickimi działającymi na rzecz promocji kobiet, Luanda [Angola] (22 marca 2009): Insegnamenti V/1 (2009), s. 484; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 6/2009, s. 44.
93. Por. Propositio 47.
94. Benedykt XVI, Spotkanie ze stowarzyszeniami katolickimi działającymi na rzecz promocji kobiet, Luanda [Angola] (22 marca 2009): Insegnamenti V/1 (2009), s. 484; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 6/2009, s. 44.
95. Ii Zgromadzenie Zwyczajne Synodu Biskupów, Dokument Justitia in mundo (30 listopada 1971), 45: AAS 63 (1971), 933; por. Jan Paweł II, Posynodalna adhort. apost. Ecclesia in Africa (14 września 1995), 121: AAS 88 (1996), 71-72.
96. Orędzie końcowe, 25: L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½010, ss. 32-39.
97. Benedykt XVI, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 2010, 11: AAS 102 (2010), 49; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½010, s. 7; Tenże, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 51: AAS 101 (2009), 687.
98. Por. Jan Paweł II, List apost. Mulieris dignitatem, 31: AAS 80 (1988), 1727-1729; por. Tenże, List do Kobiet (29 czerwca 1995), 12: AAS 87 (1995), 812; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 8-9/1995, s. 22.
99. Por. Orędzie końcowe, 27-28: L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½010, ss. 32-39.
100. Jan Paweł II, List apost. Novo millennio ineunte (6 stycznia 2001), 9: AAS 93 (2001), 271-272.
101. N. 104: AAS 102 (2010), 772.
102. Reguła III, 3 por. Jan Paweł II, List apost. Novo millennio ineunte (6 stycznia 2001), 45: AAS 93 (2001), 298-299.
103. Por. Propositio 48.
104. Por. Benedykt XVI, Orędzie na XXV Światowy Dzień Młodzieży (22 lutego 2010), 7: AAS 102 (2010) 253-254; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 5/2010, s. 6; Tenże, Posynodalna adhort. apost. Verbum Domini (30 września 2010), 104: AAS 102 (2010), 772-773.
105. AAS 97 (2005), 712; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 6/2005, s. 12.
106. Jan Paweł II,Enc. Evangelium vitae (25 marca 1995), 57: AAS 87 (1995), 466.
107. Ojcowie synodalni odnieśli się do różnych sytuacji, jak: dzieci zabijane przed narodzeniem, dzieci niechciane, sieroty, albinosy, dzieci ulicy, dzieci porzucone, dzieci-żołnierze, dzieci uwięzione, dzieci zmuszane do pracy, dzieci bite z powodu upośledzenia fizycznego lub umysłowego, dzieci zwane czarownikami, dzieci zwane wężami, dzieci sprzedawane jako niewolnicy seksualni, dzieci zranione, bez perspektyw na przyszłość… (por. Propositio 49).
108. Por. Jan Paweł II, List do dzieci (13 grudnia 1994): Insegnamenti XVII/2 (1994), s. 1077; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 1/1995, s. 4.
109. Por. Orędzie końcowe, 31: L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½010, ss. 32-39.
110. Enc. Populorum progressio (26 marca 1967), 14: AAS 59 (1967), 264; por. Benedykt XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 18: AAS 101 (2009), 653-654.
111. Por. Propositio 20.
112. Jan Paweł II, Enc. Evangelium vitae (25 marca 1995), 82: AAS 87 (1995), 495.
113. Por. Propositio 53.
114. Por. Propositio 52.
115. Por. Propositio 51.
116. Por. Orędzie końcowe, 31.
117. Por. Propositio 19.
118. Por. Benedykt XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 21: AAS 101 (2009), 655-656.
119. Sobór Wat. II, Deklaracja o wolności religijnej Dignitatis humanae, 13.
120. Por. Propositiones 17. 29.
121. Por. Orędzie końcowe, 32.
122. Por. Benedykt XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 42: AAS 101 (2009), 677-678; por. Propositio 15.
123. Ii Zgromadzenie Zwyczajne Synodu Biskupów, Dokument Justitia in mundo (30 listopada 1971), Propozycja 8 a: AAS 63 (1971), 941.
124. Propozycje 8 b i 8 c: AAS 63 (1971), 941
125. Por. Propositio 22.
126. Por. Propositio 30.
127. Por. Kongr. Nauki Wiary, Nota doktrynalna o niektórych aspektach działalności i postępowania katolików w życiu politycznym (24 listopada 2002): AAS 96 (2004) 359-370; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 2/2003, ss. 49-54.
128. Katechizm Kościoła Katolickiego, 2419.
129. Por. Propositio 24;Benedykt XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 58. 60. 67: AAS 101 (2009) 693-694, 695, 700-701; Katechizm Kościoła Katolickiego, 1883. 1885.
130. Por. Propositio 25.
131. Por. Propositio 26.
132. Benedykt XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 43: AAS 101 (2009), 679.
133. Por. Propositio 54.
134. Tamże.
135. Por. Propositio 55.
136. Por. Propositio 54.
137. Por. Propositio 28.
138. Por. Benedykt XVI, Przemówienie do członków Rady Specjalnej dla Afryki Synodu Biskupów, Jaunde [Kamerun] (19 marca 2009): AAS 101 (2009), 310; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 5/2009, ss. 36-39.
139. Por. Benedykt XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 62: AAS 101 (2009), 696-697.
140. Tamże, 42: AAS 101 (2009), 677.
141. Tamże, 36: AAS 101 (2009), 672.
142. Tamże, 47: AAS 101 (2009), 684; por. Propositio 31.
143. Por. Propositiones 10.11.12.13.
144. Confessiones, VII, 10, 16: PL 32, 742; Wyznania, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 19873, s. 150 (tłum. Z. Kubiak).
145. Por. Propositio 10.
146. Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate, 2; por. Propositio 13.
147. Sobór Wat. II, Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate, 3.
148. Por. Orędzie końcowe, 41.
149. Por. Propositio 12.
150. Por. Benedykt XVI, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 2011: AAS 103 (2011), 46-47; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½011, s. 4.
151. Por. Propositio 18.
152. Benedykt XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 30: AAS 101 (2009), 665.
153. Por. Kongr. ds. Biskupów, Dyrektorium o pasterskiej posłudze biskupów Apostolorum successores (22 lutego 2004), 33-48. Ench. Vat. 22, nn. 1650-1676.
154. Epistula 33, 1: PL 4, 297; Listy, ATK, Warszawa 1969 (tłum. W. Szołdrski).
155. Benedykt XVI, Przemówienie do biskupów francuskich, Lourdes, 14 września 2008: Insegnamenti IV/2 (2008), s. 321; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 10-1½008, s. 33.
156. Propositio 3.
157. Por. Propositio 4.
158. Por. Tamże.
159. Por. Propositio 39.
160. Por. Orędzie końcowe, 20.
161. Por. Propositio 39.
162. Por. Benedykt XVI, Przemówienie do Kurii Rzymskiej z okazji składania życzeń na Boże Narodzenie (21 grudnia 2009): AAS 102 (2010), 35; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 2/2010, s. 38.
163. Epistula 66, 1: PL 4, 398; Listy, ATK, Warszawa 1969 (tłum. W. Szołdrski).
164. Św. Ignacy Antiocheński, Ad Magnesios, III, 2: SC 10 bis (1945), s. 83; Pierwsi świadkowie, Znak, Kraków, 1988, s. 144 (tłum. A. Świderkówna).
165. Benedykt XVI, Posynodalna adhort. apost. Sacramentum caritatis (22 lutego 2007), 24: AAS 99 (2007), 125.
166. Apologeticum, 50, 13: PL 1, 603; Apologetyk, Księgarnia Akademicka, Poznań 1947, s. 202 (tłum. J. Sajdak).
167. Por. Kongr. ds. Wychowania Katolickiego, Wytyczne dotyczące formacji diakonów stałych (22 lutego 1998), 8: Ench. Vat. 17, n. 167; Kongr. ds. Duchowieństwa, Dyrektorium o posłudze i życiu diakonów stałych (22 lutego 1998), 6, 8 i 48: Ench. Vat. 17, nn. 291. 294-297. 376-378.
168. Por. Lineamenta, 89.
169. Por. Propositio 50.
170. Por. Propositio 41.
171. Por. Propositio 42.
172. Por. Sobór Wat. II, Konst. dogmat. o Kościele Lumen gentium, 46.
173. Por. Tenże, Dekret o misyjnej działalności Kościoła Ad gentes, 18.
174. Por. Propositio 40.
175. Por. Tamże.
176. Por. List do seminarzystów (18 października 2010): L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 1½010, ss. 4-7.
177. Benedykt XVI, Przemówienie do członków Rady Specjalnej Synodu Biskupów dla Afryki, Jaunde [Kamerun] (19 marca 2009), AAS 101 (2009), 311-312; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 5/2010, s. 37.
178. Por. Propositio 44; Jan Paweł II, Posynodalna adhort. apost. Ecclesia in Africa (14 września 1995), 91: AAS 88 (1996), 57.
179. Por. Jan Paweł II, Posynodalna adhort. apost. Christifideles laici (30 grudnia 1988), 15. 17: AAS 81 (1989), 413-416. 418-421.
180. Propositio 37.
181. N. 103: AAS 88 (1996), 62-63.
182. Benedykt XVI, II Zgromadzenie Specjalne Synodu Biskupów dla Afryki. Rozważanie podczas liturgicznej modlitwy w cią gu dnia (5 października 2009): AAS 101 (2009), 920; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½010, s. 28.
183. Tamże.
184. Sobór Wat. II, Konst. dogmat. o Kościele Lumen gentium, 1.
185. Benedykt XVI, Enc. Deus caritas est (25 grudnia 2005), 39: AAS 98 (2006), 250.
186. Por. Propositio 35.
187. Benedykt XVI, Homilia w Nazarecie (14 maja 2009): AAS 101 (2009), 480; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 7-8/2009, s. 40.
188. Por. Tenże, Posynodalna adhort. apost. Sacramentum caritatis (22 lutego 2007), 49: AAS 99 (2007), 143.
189. Por. Propositio 36.
190. N. 103: AAS 88 (1996), 62-63.
191. Benedykt XVI, Przemówienie do członków Rady Specjalnej dla Afryki Synodu Biskupów, Jaunde [Kamerun] (18 marca 2009): AAS 101 (2009), 312; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 5/2010, s. 37.
192. Por. Orędzie końcowe, 31; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½010, s. 32-39.
193. Tamże.
194. Por. Jan Paweł II, Posynodalna adhort. apost. Ecclesia in Africa (14 września 1995), 124: AAS 88 (1996), 72-73.
195. Por. Propositio 56.
196. Benedykt XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 73: AAS 101 (2009), 705.
197. Tamże, 73: AAS 101 (2009), 704-705.
198. Por. Propositio 56.
199. Commentatorium in Isaiam prophetam, Prologus: PL 24, 17.
200. Por. Propositio 46.
201. Por. Benedykt XVI, Posynodalna adhort. apost. Sacramentum caritatis (22 lutego 2007), 82: AAS 99 (2007), 168-169; Tenże, Enc. Deus caritas est (25 grudnia 2005), 14: AAS 98 (2006), 228-229.
202. Por. Propositio 8.
203. Por. Benedykt XVI, Posynodalna adhort. apost. Sacramentum caritatis (22 lutego 2007), 51: AAS 99 (2007), 144.
204. Tamże, 83: AAS 99 (2007), 169.
205. Por. Propositio 5.
206. Por. Jan Paweł II, Posynodalna adhort. apost. Reconciliatio et paenitentia (2 grudnia 1984), 23: AAS 77 (1985), 233-235.
207. Propositio 8.
208. Por. Tamże.
209. Tamże.
210. Propositio 9.
211. Benedykt XVI, Enc. Spe salvi (30 listopada 2007), 49: AAS 99 (2007), 1025.
212. Kongr. Nauki Wiary, Nota doktrynalna na temat pewnych aspektów ewangelizacji (3 grudnia 2007), 12: AAS 100 (2008), 501; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 2/2008, s. 54.
213. Por. Św. Tomasz z Akwinu, Summa Theologiae, Ia-IIae, q. 106, a. 1.
214. Benedykt XVI, Posynodalna adhort. apost. Verbum Domini (30 września 2010), 122: AAS 102 (2010), 785.
215. Propositio 34.
216. Tamże; por. Paweł VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi (8 grudnia 1975), 21: AAS 68 (1976), 19-20.
217. Jan Paweł II, Posynodalna adhort. apost. Ecclesia in Africa (14 września 1995), 31: AAS 88 (1996), 21.
218. Tenże, Przemówienie do Biskupów członków Konferencji Episkopatu latyno-amerykańskiego (9 marca 1983): AAS 75 (1983), 778.
219. Por. n. 29: AAS 102 (2010), 708.
220. Benedykt XVI, Przemówienie do członków Rady Specjalnej dla Afryki Synodu Biskupów, Jaunde [Kamerun] (19 marca 2009): AAS 101 (2009), 312; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 5/2010, s. 37.
221. Tenże, Enc. Spe salvi (30 listopada 2007), 1: AAS 99 (2007), 985.
222. Tenże, Homilia podczas Mszy św. na zakończenie II Zgromadzenia Specjalnego dla Afryki Synodu Biskupów (25 października 2009): AAS 101 (2009), 918; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. ½010, s. 41.
223. Tamże.
224. Por. Tamże.
225. Tenże, Przemówienie do Kurii Rzymskiej z okazji składania życzeń na Boże Narodzenie (21 grudnia 2009): AAS 102 (2010), 34; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 2/2010, s. 38.
226. Por. Propositio 57.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
