Reklama

Kultura

Wielki naprawdę wielki

Teatr Wielki Opera Narodowa jest naprawdę wielki. Nie tylko z powodu wybitnych przedstawień, które wyniosły te dzieła na wyżyny sztuki. Ale też z powodu swych minionych 250 lat, wrosłych w dramatyczną historię naszego narodu. Jest także wielki jako obiekt architektoniczny. Również jako przedsiębiorstwo artystyczne. Zatrudnia bowiem na co dzień ponad tysiąc osób

Niedziela Ogólnopolska 23/2016, str. 40-41

[ TEMATY ]

kultura

teatr

Mateusz Wyrwich

Teatr Wielki w Warszawie. Właśnie obchodzimy 50. rocznicę odbudowy teatru

Teatr Wielki w Warszawie. Właśnie obchodzimy 50. rocznicę odbudowy teatru

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Początki teatru w Polsce to ledwie XII wiek. Grano wówczas głównie sztuki religijne. Stąd historia teatru ówczesną scenę opisuje jako – religijną. Spektakle grano zazwyczaj w pomieszczeniach kościelnych. Teatr świecki zawitał do Polski niecały wiek później. Wszelkiego rodzaju trupy teatralne wystawiały swe „igrce” na gościńcach i miejskich placach. Królowały wówczas muzyka i śpiew. Rzadziej recytacja. Jeszcze przez dwa wieki prym wiodły utwory komediowe. I choć korzystano z umiejętności artystów, zawód komedianta nie cieszył się szacunkiem. W niektórych krajach zaś, aż do XV wieku, komedianci nie mogli przystępować do Komunii św.

Wiek XVI przyniósł rozwój teatrów akademickich i szkolnych. Również scen zakładanych przez magnaterię. W tym czasie zamożność domu magnackiego określała nie tylko liczba wystawionych chorągwi, ale wielkość sceny teatralnej i rodzaje prezentowanych sztuk. Spektakle, przede wszystkim dla możnych, grano w rezydencjach m.in. Branickich, Lubomirskich, Radziwiłłów, Rzewuskich czy Zamoyskich. Językami aktorów były wówczas łacina i włoski. Niezwykle rzadko grano w języku polskim. Wystawiano przede wszystkim obcych autorów. Aż do XVIII wieku funkcjonowały 3 rodzaje teatrów: plebejski, kościelny i dworski. Na ogół nieprzenikalne.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Do rangi sztuki teatr podnieśli dopiero monarchowie. Pierwsza zawodowa scena funkcjonowała na dworze Władysława IV Wazy już w trzeciej dekadzie XVII wieku. Tu też, na Zamku Królewskim, powstała scena teatralna. Tu również możemy mówić o początkach baletu w Polsce. Od tego momentu każdy kolejny władca utrzymywał teatr. Grano już nie tylko zagranicznych autorów – także polskich. W szczególności na dworach magnackich przeważali polscy autorzy.

Początki pierwszego publicznego teatru możemy datować na rok 1748, kiedy to August III Sas otworzył Operalnię, gdzie wystawiano zarówno opery, komedie, jak i dramaty. Przedstawienia mogła oglądać nie tylko magnateria, szlachta, ale też niekiedy ludzie innego stanu.

Początki teatru narodowego

Reklama

Pierwszy stały teatr w Polsce powstał jednak nie w Warszawie, ale w 1748 r. w Białymstoku, pod nazwą Komedialnia. Jednak jego początki datujemy od warszawskiej pierwszej sceny narodowej – Teatru Narodowego założonego przez Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1765 r. Do zespołu aktorskiego dołączyli kilkanaście lat później tancerze, zyskując pozycję Tancerzy Narodowych Jego Królewskiej Mości. Obecnie status sceny narodowej posiadają 3 teatry: Teatr Narodowy w Warszawie, Teatr Stary im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie i Teatr Wielki Opera Narodowa, również w Warszawie. Teatr Narodowy miał różne swoje siedziby, m.in. na placu Krasińskich. Tam gdzie dziś ma swą siedzibę Teatr Wielki, od XVII wieku mieścił się Marywil – Marie Ville, czyli miasto Marii – wzniesiony na polecenie królowej Marii Kazimiery zespół rezydencjonalny upamiętniający zwycięstwa Jana III Sobieskiego. Budowla była też swego rodzaju galerią handlową z mnóstwem sklepów i składów. Mieściły się tu również pokoje gościnne dla kupców i delegacji urzędników dyplomatycznych. Marywil zburzono w 1825 r. i w latach 1825-33 zbudowano Teatr Wielki, według projektu Antonia Corazziego. Ten wykorzystał do projektu teatru frontową fasadę Marywilu, zaprojektowaną ongiś przez Piotra Aignera – dodał drugą identyczną. Dziś z ówczesnej budowli pozostał tylko fronton. Wnętrze, poza tzw. salami redutowymi, a także dalsza część teatru, zajmująca dwa hektary, jest powojennego projektu Bohdana Pniewskiego.

Koniec budowy Teatru Wielkiego przypadł na czas po powstaniu listopadowym. Choć jego otwarcie szeroko komentowano w polskiej prasie, dzień ten był wielkim wydarzeniem artystycznym, a także patriotycznym. Rosyjski zaborca nie pozwolił na wystawienie żadnej polskiej sztuki. Teatr więc zadebiutował „Cyrulikiem sewilskim” Rossiniego. Aż do czasu II wojny światowej Teatr Wielki był nie tylko miejscem wielkich wydarzeń artystycznych, triumfów polskich artystów, takich choćby jak Stanisław Moniuszko czy Wojciech Bogusławski, ale też miejscem uroczystości patriotycznych z udziałem m.in. marszałka Józefa Piłsudskiego, premiera Ignacego Paderewskiego i prezydenta Ignacego Mościckiego. W czasie wojny Teatr Wielki został zbombardowany. Dzieła zniszczenia Niemcy dopełnili po Powstaniu Warszawskim.

Wielki do dziś

Teatr Wielki, choć miał być odbudowywany już kilka lat po wojnie, otwarty został jednak dopiero w 1965 r. Jak pisze prof. Małgorzata Komorowska, teatrolog, autorka książek o teatrze – na przeszkodzie stanęła bowiem budowa Pałacu Kultury i Nauki, który był najbardziej priorytetową budowlą w Polsce. Ponadto, jak mówi autorka w jednym z wywiadów, Teatr Wielki nie mógł mieć większej kubatury niż PKiN im. Stalina. Rosyjski zaborca i jego poplecznicy bardzo tego pilnowali. Poddany Moskwy, towarzysz Włodzimierz Sokorski, jak mówi prof. Komorowska, przesłał w 1953 r. projekt odbudowy Teatru Wielkiego „(...) do ekspertyzy do Akademii Architektury w Moskwie. Odpowiedź przyszła pozytywna, pod warunkiem dokonania pewnych poprawek. Bryła nowego gmachu Teatru nie mogła mieć też większej kubatury niż PKiN”.

Dziś Teatr Wielki Opera Narodowa tylko w zewnętrznej, frontalnej fasadzie przypomina ten projektowany przez Antoniego Corazziego. Współcześnie zajmuje powierzchnię 2 hektarów. Jego mieszkańcy, artyści i obsługa, w sumie ponad tysiąc osób, mają do dyspozycji 90 tys. m2 powierzchni – pomieszczeń całkowicie dziś odremontowanych na przestrzeni ostatnich 3 lat, wyposażonych w najnowocześniejszą aparaturę elektroniczną, z nową akustyką sal teatralnych i kilkoma kilometrami korytarzy, kilkoma salami do ćwiczeń baletowych, również dla chóru i orkiestry. Nowoczesne są także przestronne garderoby, pokoje gościnne dla artystów, apartament dla dyrygenta. Również wewnętrzny dziedziniec i kilkusetmetrowy taras. Oprócz pomieszczeń teatralnych znajduje się tu Muzeum Teatralne. Teatr przez półwiecze od swojego otwarcia wystawił kilkaset spektakli baletowych i operowych. W głównej sali widowiskowej – im. Stanisława Moniuszki dla widzów przeznaczonych jest 2 tys. miejsc. Sala Kameralna im. Emila Młynarskiego oferuje blisko 300.Powierzchnia sceny to ćwierć hektara. W magazynach garderobianych mieści się blisko 45 tys. kostiumów. Na potrzeby artystów pracuje kilkanaście pracowni, m.in.: tapicerska, krawiecka, farbiarska, perukarska, szewska, malarska, stolarska, a z domów zbudowanych na potrzeby inscenizacji powstałoby spore osiedle. Jest też stołówka, kawiarnia dla pracowników i bufety dla gości. Również kiosk oraz mała przychodnia. Jak mówi Piotr Chybiński: – Teatr Wielki to specyficzna instytucja. Takie małe miasto w mieście. Tu pracują bowiem pasjonaci teatru. Pracują, jak i artyści, po kilkanaście godzin dziennie. Bo każdy jest każdemu potrzebny: artysta rzemieślnikowi, rzemieślnik artyście. Tu ludzie pracują od kilkudziesięciu lat. Nie ma takich, co to przychodzą do pracy na tydzień czy dwa. Większość pracuje od swej młodości do emerytury. To są ludzie całkowicie oddani sztuce. I nie chodzi tu o reżyserów, choreografów czy scenografów. Tu pracują pasjonaci sztuki, którzy czasem tylko przypadkiem wykonują inne zawody: szewców, krawców, elektryków, garderobianych czy perukarzy.

2016-06-01 08:10

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Święto sztuki w Łodzi

Niedziela łódzka 45/2012, str. 1

[ TEMATY ]

sztuka

teatr

Archiwum Teatru Logos

Zespół Teatru Logos zaprezentuje festiwalowej publiczności „Medytację na temat sakramentu małżeństwa przechodzącą chwilami w dramat”

Zespół Teatru Logos zaprezentuje festiwalowej publiczności „Medytację na temat sakramentu małżeństwa przechodzącą chwilami w dramat”
Międzynarodowy Festiwal Kultury Chrześcijańskiej organizowany w Łodzi przez ks. prał. Waldemara Sondkę to szczególne święto sztuki. Dzięki niemu publiczność może obcować z różnorodnymi dokonaniami artystycznymi. Rozpoczęcie tegorocznego szesnastego już Festiwalu łączy się z obchodami 25-lecia Teatru Logos.
CZYTAJ DALEJ

Jak on to robił? – Charakterystyka kaznodziejstwa ks. Piotra Pawlukiewicza

2025-06-12 20:00

[ TEMATY ]

książka

ks. Piotr Pawlukiewicz

RTCK

Ks. Piotr Pawlukiewicz

Ks. Piotr Pawlukiewicz

Ks. Piotr Pawlukiewicz był jednym z najbardziej charyzmatycznych i cenionych polskich kaznodziejów. Rekolekcjonista, duszpasterz akademicki, wykładowca homiletyki i autor wielu książek, przyciągał tłumy dzięki swojej autentyczności, poczuciu humoru i odwadze w poruszaniu trudnych i kontrowersyjnych tematów. W książce "Moją misją było gadanie o Panu Bogu. Czyli ks. Piotr Pawlukiewicz na ambonie" widzimy jego pasję do głoszenia Słowa Bożego oraz wpływ, jaki wywarł na współczesne duszpasterstwo i życie Kościoła w Polsce.

Przedstawiamy fragment książki "Moją misją było gadanie o Panu Bogu. Czyli ks. Piotr Pawlukiewicz na ambonie". Więcej: ksiegarnia.niedziela.pl.
CZYTAJ DALEJ

Watykan/ Papież: praca, edukacja, dom to warunki bezpieczeństwa, którego nie zapewni się bronią

2025-06-13 21:31

[ TEMATY ]

Papież Leon XIV

PAP/EPA/GIUSEPPE LAMI

Papież Leon XIV w orędziu na Światowy Dzień Ubogich napisał, że "praca, edukacja, dom, zdrowie to warunki bezpieczeństwa, którego nigdy nie zapewni się za pomocą broni". Światowy Dzień Ubogich ustanowił papież Franciszek. W tym roku będzie on obchodzony 16 listopada.

W opublikowanym w piątek w Watykanie orędziu pod hasłem "Ty jesteś moją nadzieją" papież napisał: "Ubogi może stać się świadkiem silnej i niezawodnej nadziei, właśnie dlatego, że jest ona wyznawana w niepewnych warunkach życia, pełnych niedostatków, kruchości i marginalizacji".
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję