Jestem narzędziem w rękach Boga (2)

JOANNA ŚCIGAŁA: – Okres dzieciństwa to nauka. Jakie wspomnienia ma Ksiądz z tamtego okresu?

KS. KAN. WALDEMAR MICHAŁOWSKI: – W szkole podstawowej miałem bardzo dobrych nauczycieli, choć zdarzył się nauczyciel, którego nie wspominam dobrze. Za brak stroju na WF-ie zostałem bardzo boleśnie uderzony wyciorem od kbks. Wybiegłem ze szkoły prosto do domu. Gdy opowiedziałem wszystko ojcu, który odpoczywał po nocnej zmianie, ten nic nie powiedział, wstał, ubrał się, ogolił i wyszedł. O tym, co się wydarzyło, dowiedziałem się już jako osoba dorosła. Ojciec poszedł wtedy do szkoły, powiedział nauczycielowi w obecności dyrektorki, że miał prawo zareagować, obniżając mi ocenę, ale nie bijąc mnie. Tego nauczyciela widziałem później, był funkcjonariuszem ZOMO.
Pamiętam, że w 1953 r. przyszedł do szkoły pan i powiedział do nas, dzieci, że jeśli rodzice zmuszają nas do chodzenia do kościoła, mamy przyjść i powiedzieć o tym, a oni to załatwią. Wróciłem do domu i powiedziałem mamie, że nie będę chodził do kościoła. Ależ ja wtedy lanie od mamy dostałem! Postawiła w rogu przedpokoju przy drzwiach siekierkę do rąbania drzewa i powiedziała, że jeśli przyjdzie po nią milicja, ona będzie się bronić, a ja zostanę bez niej. Nie opłaciło mi się chojrakowanie, pokazała mi, kto w domu rządzi (rodzice).
Mądrość moich rodziców polegała m.in. na tym, że pomimo różnych wydarzeń nigdy nic złego nie powiedzieli o nauczycielach. Uczęszczałem do Liceum Ogólnokształcącego nr 1. W moim zeszycie częste były wpisy czerwonym długopisem: „Proszę natychmiast przyjść do szkoły w sprawie syna”. W dziesiątej klasie mama nie wytrzymała i zapytała, czy faktycznie jestem taki niedobry, aby ona musiała być stałym gościem w szkole. Gdy pani dyrektor dowiedziała się, że szykuję się do seminarium, od tamtej pory miałem spokój.

– Lata 70. i 80. XX wieku to trudny czas dla Kościoła, proszę nam o nich opowiedzieć.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

– W 1963 r. po egzaminie maturalnym zostałem wezwany na komisariat. Na wezwaniu było, że w sprawie służbowej. „Pan zdradza ideały Polski Ludowej”, tak rozpoczęła się ta rozmowa. Chodziło o to, że wykształcony przez kraj, zdradzałem ideały, wybierając naukę w seminarium. Odpowiedziałem, że owszem w Polsce zostałem wykształcony, ale to rodzice dali mi życie, utrzymywali, a ja musiałem się tylko uczyć. To oni zapewnili mi wykształcenie. Miałem do wyboru 5 uczelni wyższych Szczecina bez egzaminów wstępnych, abym tylko nie wybrał seminarium. Gdy nie zgodziłem się na współpracę, rozpostarli nade mną większą „opiekę”. Będąc już w seminarium, musiałem odbyć służbę wojskową w Brzegu nad Odrą (1965-1967). Byłem w jednostce saperów, potem w batalionie ratownictwa terenowego. Była to jednostka klerycka, w której specjalna kadra podejmowała starania odciągnięcia kleryków od seminarium. Indoktrynacja polityczna, walka systemowa odbywała się przez cały czas, od szkoły średniej, poprzez naukę w seminarium i całe kapłaństwo. Na jednej z moich parafii przygotowywałem do sakramentu I Komunii św. dziecko mojego „anioła stróża” z IV Departamentu Urzędu Bezpieczeństwa. Pamiętam, jak aktywne w tamtym okresie były służby, sprawa wydania paszportu, gdy wybierałem się ze studentami do Rzymu, kosztowała mnie rozmowę z pracownikiem urzędu. Tak naprawdę decydowali nie tylko o paszportach, ale o życiu i śmierci ludzi.

– Kapłaństwo to dla Księdza…

– Przede wszystkim ogromna odpowiedzialność. Swoje kapłaństwo najbardziej odczuwam w konfesjonale i przy ołtarzu. Podczas aktu pojednania w konfesjonale jestem rzecznikiem Pana Boga. Czasami były takie spowiedzi, że nie wiedziałem po ludzku, jak zareagować. Wiem, że dzięki pomocy Ducha Świętego znajduje się odpowiedzi. To są dwie formy kapłaństwa, które najbardziej wskazują na to, że nie ja jestem sprawcą, tylko narzędziem Pana Jezusa.
Człowiek może wybrać różne drogi: życie rodzinne, samotność, kapłaństwo, powołanie nie ogranicza się do jednej formy. Każda z tych dróg ma swoje plusy i minusy. „Człowiek nie jest samotną wyspą”, potrzebuje w sensie ludzkim kontaktu z drugim człowiekiem. Nie żyjemy jako księża na Księżycu, mamy kontakt w naszymi rodzinami, pomagamy w rozwiązywaniu rodzinnych problemów wśród wiernych. Zajmowałem się ewangelizacją ludzi młodych, z którymi do tej pory utrzymuję przyjazne kontakty. Spora ich grupa przyjechała na moje 70. urodziny, choć wielu z nich doczekało się poważnych stanowisk. Przed laty spędzaliśmy razem dużo czasu, na modlitwie, pielgrzymkach, wakacyjnych wyjazdach. Poznałem ich rodziny, ich problemy, dzielimy wspólnie radości i smutki.
Byłem wikariuszem w czterech parafiach: Niepokalanego Poczęcia NMP w Policach, św. Jana Chrzciciela w Szczecinie, parafii Wniebowzięcia NMP w Szczecinie-Dąbiu, św. Kazimierza w Szczecinie. Potem były cztery parafie, w których posługiwałem jako proboszcz: katedra św. Jakuba w Szczecinie, parafia Narodzenia NMP w Cedyni, NSPJ w Chojnie i Lubinie; czyli osiem parafii od 1971 r., gdy ukończyłem Wyższe Seminarium Duchowne w Gościkowie-Paradyżu. 20 czerwca minęły 44 lata od święceń kapłańskich, które przyjąłem z rąk bp. Jerzego Stroby w Szczecinie, w rodzinnej parafii Królowej Korony Polskiej. Wielką radością dla mnie w obecnej parafii są dwa powołania: ks. Tomasz Romantowski, którego uważam za bardzo dobrego księdza, oraz Jakub Sielicki, który jest na 4. roku seminarium.

Reklama

– Jak odpowiedziałby Ksiądz na pytanie – po co ludziom Bóg?

– Spotkałem się w takim stwierdzeniem, że Boga człowiek sobie wymyślił, żeby mu było lżej. Nie zgadzam się z nim. Relacja z Panem Bogiem opiera się na wierności i miłości. Miłowanie Boga jest trudne, bo wymagające od człowieka podporządkowania się Jego woli. Gdy byłem młody i zdrowy, łatwiej było mi być księdzem. Teraz, gdy zdrowia mniej, a moim nieodłącznym towarzyszem stała się laska, jest trudniej, ale Bóg od nas wymaga. Zdaję sobie sprawę, że trudniej jest mi trafić do ludzi młodych, to naturalna różnica pokoleniowa.
Gdy w 1976 r. zginął mój ojciec, zacząłem mocno chorować. Miałem świadomość, że umieram. I poprosiłem Pana Boga o przynajmniej 10 lat życia, czułem, że jestem za młody, aby odchodzić. Chciałem jeszcze coś w kapłaństwie zrobić. Bóg dał mi parę razy po 10 lat, które uważam za darowane. W modlitwie „Ojcze nasz” są słowa „Bądź wola Twoja” i tego powinniśmy się trzymać. Mamy wypełniać wolę Boga w swoim życiu, w którym nie ma przypadków. I nawet jeśli dzieje się źle, to należy z tego wyciągnąć pozytywne wnioski.

– Serdecznie dziękuję Księdzu za rozmowę, a z okazji 44. rocznicy święceń składam życzenia zdrowia i wielu łask w dalszej posłudze kapłańskiej.

WIESŁAWA LEWANDOWSKA: – Jest Pan, Panie Prezesie, jednym z nielicznych już, niestety, przedstawicieli pokolenia Armii Krajowej...

EDMUND MUSZYŃSKI: – Jednym z ostatnich i coraz bardziej bezsilnych, nie tylko z powodu stanu zdrowia. Bardzo martwi mnie stan naszego AK-owskiego środowiska. Choć jest w nim wciąż jeszcze wielu ludzi prawdziwych, doskonale czujących przesłanie Armii Krajowej, to jestem bardzo zniesmaczony postawą tych, którzy od kilku już lat decydują o naszym Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Tak naprawdę trudno mi powiedzieć, kim są ci ludzie, bo na pewno nie rozumieją słów: „Bóg, Honor i Ojczyzna”.

– Kim zatem są dzisiejsi członkowie Światowego Związku Żołnierzy AK?

MIROSŁAW WIDLICKI: – W ostatnich latach rzeczywiście coraz trudniej to określić. I takie pytania zadają nam członkowie terenowych kół AK. Sprawa była oczywista w latach 90. ubiegłego wieku, gdy żyło jeszcze wielu dowódców AK, gdy wszyscy dobrze się znali i na ogół znali swoją przeszłość. Po 2000 r. szeregi poszerzały się o wolontariuszy – takich jak ja – niekombatantów, ale przybywało też członków kombatantów, których nie miał kto weryfikować i którzy następnie trafiali do władz różnych szczebli, również do Zarządu Głównego.

– Czy częste są dziś życiorysy AK-owskie niedostatecznie uwierzytelnione?

M. W.: – To przykre, ale krążą takie opinie, a te przypadki, nawet jeśli nie są zbyt częste, to i tak podważają wiarygodność całego związku. Poza tym w ostatnich latach, w czasach docierającej do nas liberalizacji, można zaobserwować odchodzenie związku od swoich ideałów. Gdy pan prezes Muszyński napisał piękną „Preambułę” do naszego statutu (aby przeciwstawić się tej liberalizacji), wywołało to protesty, Zarząd Główny przegłosował odrzucenie „Preambuły”.

– Dlaczego?

M. W.: – Dlatego, że była zbyt „bogoojczyźniana”, a teraz to nie na czasie. Dwadzieścia lat temu taka reakcja byłaby nie do pomyślenia. Bardzo więc stępiła się ta szczególna czujność, nawet w ludziach powołujących się na etos AK, a niedługo już nie będzie tych, którzy dziś starają się tę czujność budzić...

– Światowy Związek Żołnierzy AK stara się jednak przekazać swą wartę następnemu pokoleniu, poprzez tzw. członków nadzwyczajnych...

M.W.: – Ludzie młodsi, niekombatanci, jeśli deklarują przywiązanie do wartości i etosu Armii Krajowej i chcą czynnie i całkowicie bezinteresownie pracować w związku, by zaszczepić ten etos szczególnie w młodym pokoleniu, otrzymują status członka nadzwyczajnego – bez praw wyborczych. Po roku działalności i pozytywnej opinii prezes okręgu ma prawo nadać im status członka zwyczajnego – z prawami wyborczymi, lecz oczywiście bez uprawnień kombatanckich. Taki właśnie status ja posiadam. Mimo że jestem z młodszego pokolenia, to podobnie jak pan prezes Muszyński ubolewam nad odchodzeniem (mam nadzieję, że to wyjątki) od Boga, ale i z honorem jest różnie.
E. M.: – Niedawno byłem bardzo zdumiony tym, że kilka osób przyjęło medale zasługi od... prezydenta Niemiec. Choć tego nie nagłaśniano.
M. W.: – Prezydent Niemiec wręczył te odznaczenia powstańcom warszawskim, odpowiednio dobranym członkom naszego związku. Naszym zdaniem, przyjmowanie ich było co najmniej dwuznaczne moralnie i mogło budzić niesmak.
E. M.: – Ja z zasady odmawiałem przyjmowania odznaczeń. Przyjąłem tylko Krzyż Armii Krajowej i Krzyż Partyzancki.

– Kiedy, Panów zdaniem, zaczęły się te „budzące niesmak” zmiany?

E. M.: – Moim zdaniem, widać je wyraźnie od czasu, gdy w Polsce zaczęli rządzić liberałowie, czyli Platforma Obywatelska. Wcześniej nikt w naszym środowisku nie ośmielał się kwestionować wartości, z których wyrasta etos AK. Nagle okazało się, że wszystko można wyśmiać, nawet splugawić, a w najlepszym razie przemilczeć.
M. W.: – Dwa lata temu pewna szkoła przyjęła imię jednego z naszych bohaterów lotników i... na jej sztandarze zabrakło słowa „Bóg”, jest tylko „Honor i Ojczyzna”. Komuś przyszło do głowy, żeby tak ocenzurować sztandar.

– Pytaliście, dlaczego tak się stało?

E. M.: – Nie miał kto zadać tego pytania, bo na uroczystość nawet nas nie zaproszono. Może dlatego, że byśmy tam tylko przeszkadzali jako strażnicy „przestarzałych wartości”.
M. W.: – Po prostu atmosfera poprawności politycznej trafiła pod strzechy. Decyzję w tej konkretnie sprawie najprawdopodobniej podjęli sami nauczyciele tej szkoły, może rodzice, a w najmniejszym stopniu młodzież.

– Kłopoty z wypełnianiem misji ŚZŻAK nie polegają więc dziś tylko na tym, że odchodzą już ci, którzy swym życiem zaświadczali, czym jest hasło: „Bóg, Honor i Ojczyzna”...

M. W.: – Faktem jest, że jeszcze kilkanaście lat temu, kiedy wśród nas była większa liczba dowódców o niekwestionowanym autorytecie, łatwiej było wypełniać tę patriotyczną misję w obronie najważniejszych polskich wartości.
E. M.: – Istotnie, od kilkunastu lat nie tylko na tym polegają nasze kłopoty. Wystarczy tu przypomnieć perturbacje z zakładaniem Fundacji Polskiego Państwa Podziemnego, która miała być materialną bazą dla działalności ŚZŻAK. Kiedy zaczynaliśmy powoływać fundację w roku 1998, było jeszcze całkiem uczciwie...

– Co to znaczy?

E. M.: – Założycielami fundacji mieli być pospołu Światowy Związek Żołnierzy AK i warszawski Urząd Wojewódzki. W końcu jednak jedynym fundatorem został nasz związek. Tak się złożyło, że wybrano mnie na pierwszego prezesa fundacji. To było w czasie, kiedy kończyły się rządy Jerzego Buzka, a AWS tracił poczucie bycia partią uczciwą. Przygotowałem wtedy projekt statutu, potem kolejne, których z jakiegoś powodu długo nie chciano zaakceptować w Krajowym Rejestrze Sądowym. W końcu, po pokonaniu licznych kłód pod nogami, we wrześniu 1999 r. statut został zarejestrowany. Fundacja mogła więc wreszcie przyjąć darowiznę – czyli przejąć budynek PAST-y. Ale to nie koniec kłopotów. Prawdziwa walka dopiero się zaczęła.

– Zaczęła się nowa walka o PAST-ę?

E. M.: – Tak, i to równie zacięta jak ta w 1944 r. Od początku było jasne, że ktoś za wszelką cenę chce nam uniemożliwić przejęcie PAST-y, czyli jej nieodpłatne scedowanie przez Skarb Państwa na rzecz naszej fundacji. Państwo musiało wypłacić sowite odszkodowanie firmie do tej pory administrującej tym budynkiem tylko w zamian za to, że nie będzie ona pretendowała do tytułu własności. O ile pamiętam, było to 960 tys. zł – ostatnie pieniądze, które miał do dyspozycji premier Buzek przed podaniem się do dymisji.
M. W.: – Gdyby nie to odszkodowanie, sprawa przez lata toczyłaby się w sądach, a z darowizny na rzecz naszego związku nic by nie wyszło. I tamta firma nadal by sobie pasożytowała na budynku PAST-y, podobnie jak czyniło to w innych miejscach wiele pokomunistycznych firm.

– Można powiedzieć, że to pan prezes Muszyński ponownie odbił PAST-ę?

M. W.: – Jak najbardziej, choć dzisiaj wielu się do tego przyznaje...
E. M.: – ...a nie mają nawet bladego pojęcia, jak ostro wtedy było. Po zarejestrowaniu statutu zaczęła się wojna podjazdowa – i to na wielu frontach – mająca nam uniemożliwić przejęcie PAST-y. W urzędzie wojewódzkim zadziałał ktoś wpływowy; urzędnicy zaczęli mnożyć trudności, zwłaszcza wicedyrektor wydziału gospodarki ziemią i geodezji, który aby rzecz maksymalnie utrudnić, przygotował specjalne plany geodezyjne wręcz uniemożliwiające przekazanie nam działki, na której stoi budynek PAST-y.
M. W.: – Działkę podzielono na dwie części – umyślnie w taki sposób, że część budynku PAST-y z windą wydzielono i przypisano do działki sąsiedniej! Chciano tak skomplikować sytuację prawną, by uniemożliwić, a co najmniej na bardzo długo odwlec przekazanie budynku Związkowi AK. To wszystko by się powiodło – bo ten chytry zabieg utrzymywano w ścisłej tajemnicy – gdyby nie to, że jedna z wysokich urzędniczek uczciwie ostrzegła pana prezesa Muszyńskiego, że coś takiego się kroi.
E. M.: – To prawda. Nikomu o tym nie mówiłem, ale wtedy zacząłem osobiście atakować wojewodę. Umowę przekazania darowizny, oczywiście, przedłożyłem wcześniej radcom prawnym w Ministerstwie Skarbu Państwa. Nikt tam nie miał żadnych zastrzeżeń. Pojawiły się one potem nagle – zaczęto domagać się od nas kolejnych bezsensownych dokumentów.
Do końca nie byliśmy pewni, czy podpisanie umowy w ogóle kiedykolwiek nastąpi, gdyż targi były niezwykle ostre. Strona przeciwna – na dobrą sprawę nie wiadomo kogo reprezentująca, nieżyczliwa – do końca miała chyba nadzieję, że do tego podpisania, mimo wcześniejszych uzgodnień, jednak nie dojdzie. Pomogły wspierające nas działania dyrektor Wydziału Skarbu Państwa i Przekształceń Własnościowych Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego Bożeny Grad, a szczególnie szefa Kancelarii Premiera Buzka ministra Mirosława Koźlakiewicza; przyszło polecenie od premiera, aby pan wojewoda podpisał dokument. To było 10 listopada 1999 r.

– Miał Pan wówczas wielką satysfakcję, poczucie zwycięstwa?

E. M.: – Tak, ale to poczucie trwało krótko, ponieważ już następnego dnia nie dostąpiłem zaszczytu uroczystego przejęcia budynku z rąk premiera Buzka... PAST-ę przejmował ówczesny prezes Światowego Związku Żołnierzy AK płk Stanisław Karolkiewicz, sam. Mnie zignorowano... Mimo że przecież byłem prezesem zarządu fundacji, adresatem całej korespondencji w tej sprawie, mimo że – powiem nieskromnie – przez wiele miesięcy sam walczyłem o PAST-ę.

– Cóż, taki zawsze był w Polsce los prawdziwych, najbardziej zasłużonych AK-owców, Panie Prezesie.

E. M.: – Pozostała mi tylko satysfakcja, że się udało, bo sam najlepiej wiem, że mogło się nie udać.

– Ale zasłużył Pan chyba na wdzięczność AK-owskiego środowiska?

E. M.: – No właśnie, najsmutniejsze jest, że tego nie jestem pewien...
M. W.: – Obydwaj z Prezesem jesteśmy w komisji statutowej związku i tak się składa, że wszystkie nasze najważniejsze poprawki do statutu zostały w głosowaniu odrzucone, m.in. wprowadzenie do statutu „Preambuły” i przywrócenie może nie Rady Naczelnej, ale Rady Starszych (złożonej z kilku powszechnie szanowanych kombatantów), która dbałaby o kręgosłup moralny związku i zabierałaby głos w sprawach ważnych dla Polski, którego dziś brakuje.
E. M.: – A ja mimo wszystko nie tracę nadziei, że w Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej zajdzie jakaś dobra zmiana.

* * *