Ravensbrück, dzielnica miasta Fürstenberg położonego w Brandenburgii, oddalona jest 80 km na północ od Berlina. 19 kwietnia rano przywitała nas ciszą, słoneczną pogodą, spokojem wód rozległego jeziora Schwedtsee. W ten idylliczny krajobraz niepokój wprowadza nieodległy od brzegu wysoki, ponad 4-metrowy mur zwieńczony drutem kolczastym, przejmująca rzeźba „Niosącej” autorstwa Willego Lammerta (na cokole wyniesiona kobieta trzymająca drugą na rękach) i kominy budynku, który pełnił rolę krematorium. Za murem wznosiły się baraki największego na niemieckim terytorium koncentracyjnego obozu kobiecego w III Rzeszy (od 1942 r. stworzono tu też obóz dla mężczyzn). Dzisiaj jest to Narodowe Miejsce Przestrogi i Pamięci Ravensbrück – obszar muzealny.

Obóz powstał w 1939 r., do 1945 r. był sukcesywnie powiększany. Szacuje się liczbę więzionych w nim kobiet i dzieci na ok. 132 tys., z czego ok. 92 tys. zginęły. Pochodziły z kilkudziesięciu narodów Europy. Więzionych mężczyzn było 20 tys. Polek było w obozie najwięcej, ok. 40 tys., przeżyło z nich tylko 8 tys. Wiele z nich trafiło do obozu po upadku Powstania Warszawskiego. Wysoka śmiertelność powodowana była przez zimno, głód, niewolniczą pracę, wycieńczenie, choroby, eksperymenty pseudomedyczne, egzekucje. 30 kwietnia 1945 r. obóz został zajęty przez Armię Czerwoną.

19 kwietnia na terenie byłego niemieckiego, nazistowskiego obozu Ravensbrück odbyły się główne uroczystości upamiętniające oswobodzenie obozu. Polacy stawili się w obozie najwcześniej i najliczniej, w liczbie ok. 400 osób. Wśród nich były 33 byłe polskie więźniarki. Przybyła duża grupa wiernych z Polskiej Misji Katolickiej (PMK) z Berlina, przedstawiciele Związku Polaków w Niemczech, polonijna drużyna piłkarska FC Polonia, siostry ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, młodzież uczestnicząca w projektach edukacyjnych IPN-u. Władze polskie reprezentowały małżonka Prezydenta RP Anna Komorowska i minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Małgorzata Omilanowska.

W zachowanym budynku Zellenbau – obozowego więzienia – sprawowana była Msza św. w intencji zamordowanych i żyjących więźniarek. Przewodniczył jej metropolita szczecińsko-kamieński abp Andrzej Dzięga. W koncelebrze wzięli udział księża: Marek Kędzierski z PMK Berlin, Julian Głowacki, sekretarz arcybiskupa, Robert Ogrodnik, kapelan więźniarek, Mikołaj Skłodowski (urodził się w obozie w 1945 r.), Michael Ritschel, dziekan dekanatu Oranienburg. Abp Andrzej Dzięga wygłosił też słowo Boże, podkreślając w nim heroizm więzionych podczas II wojny światowej Polek i ich postawę chrześcijańskiego wybaczenia niemieckim oprawcom. Potem obecni zgromadzili się na placu apelowym, gdzie zaplanowano główną uroczystość. Uczestników było ok. 1000 osób, wśród nich pierwsza dama Niemiec Daniela Schadt. Przemawiali przedstawiciele władz państwowych niemieckich i polskich, bohaterskie więźniarki. Wszyscy podnosili obowiązek pamięci o tym miejscu terroru wobec niewinnych osób i przeciwstawianie się w zarodku wszelkim zjawiskom mogącym stanowić podstawę powtórzenia się niechlubnej historii (rasizm, ksenofobia, antysemityzm).

– Mamy obowiązek zachować absolutną czujność, zło może powrócić w każdej chwili – mówiła 90-letnia Annette Chalut, bojowniczka francuskiego ruchu oporu i honorowa przewodnicząca Międzynarodowego Komitetu Więźniów Obozu Ravensbrück. Minister oświaty i badań RFN Johanna Wanka wezwała do przeciwstawiania się postawom, działaniom i wypowiedziom wrogim cudzoziemcom. Jeśli zajdzie potrzeba, mamy codzienny obowiązek występować zawsze w obronie godności człowieka. Hitlerowskie zbrodnie są przestrogą dla wszystkich i na zawsze. „Pamięć nigdy się nie kończy” oraz „Zawsze bądźcie czujni!” – to główne tezy wystąpienia Ditmara Woidke, premiera Brandenburgii.

Pierwsza dama RP Anna Komorowska podała powody, dla których uwięziono 40 tys. Polek. Było to ich „zaangażowanie w pracę konspiracyjną, oświatową, nauczycielską, patriotyczną i harcerstwo”. Wyraziła podziw dla gigantycznego hartu ducha osadzonych polskich więźniarek, które pozostały wierne wartościom, w których były wychowane. Apelowała do młodych o wypełnianie testamentu błogosławionej Natalii Tułasiewiczówny (nr 75188), zamordowanej w komorze gazowej 31 marca 1945 r.: „Miałabym być głucha na rozpacz człowieczą, dlatego tylko, że cierpiącym jest człowiek innej rasy, innej wiary, innych przekonań?”.

Przejmująco zabrzmiała modlitwa „Ojcze nasz” autorstwa Urszuli Wińskiej i kadisz odśpiewany przez Mimi Sheffer, kantorkę gminy żydowskiej z Berlina. W dalszej części obchodów delegacje składały wieńce i zapalone znicze pod pomnikiem „Niosącej” oraz pod tablicami „Muru Narodów”. Do wód jeziora, w odmętach którego zatopiono prochy pomordowanych kobiet, wrzucono czerwone róże. Po południu byłe więźniarki i młodzież z A. Komorowską i E. Omilanowską przeszły przez teren obozu, zwiedzając jego zachowane obiekty, by na końcu otworzyć wystawę poświęconą tajnemu nauczaniu w obozie, które prowadziły Polki.