Rok 1914 kojarzony jest zazwyczaj z tragiczną datą wybuchu I wojny światowej, pierwszego w dziejach konfliktu zbrojnego, który ogarnął swoim zasięgiem większość krajów świata, pochłaniając blisko 9 mln ofiar. Paradoksalnie tego samego roku, 20 sierpnia, w północnowłoskim mieście Alba narodziło się Towarzystwo Świętego Pawła (pauliści) – nowe zgromadzenie, które dało początek dziesięciu instytutom i zgromadzeniom zakonnym. Zostało ono założone przez włoskiego kapłana – bł. Jakuba Alberionego (1884 – 1971), wyniesionego na ołtarze przez Jana Pawła II w Rzymie w 2003 r. Ten nowatorski wówczas charyzmat związany był przede wszystkim z apostolstwem druku, który z upływem czasu, w miarę rozwoju mediów masowych, stał się apostolstwem środków społecznego przekazu. Była to wyraźna odpowiedź Ducha Świętego na potrzeby ewangelizacyjne XX wieku – epoki, w której odnotowano największy i najszybszy rozwój środków społecznego przekazu, począwszy od masowego wykorzystania druku, poprzez rozwój radia, telewizji i internetu. Właśnie u progu dwudziestego stulecia ks. Alberione wypowiedział dwa słynne i prorocze zarazem zdania. W jednym z nich, idąc za myślą biskupa Moguncji Wilhelma von Kettelera, wskazał na św. Pawła jako na apostoła, który gdyby żył w XX wieku, aby lepiej głosić Chrystusa, stałby się dziennikarzem. W drugim zdaniu założyciel Rodziny Świętego Pawła przyrównał maszynę drukarską, mikrofon i ekran do ambony, a drukarnię i salę kinową – do kościoła, wskazując na potrzebę wykorzystania środków technicznych w przepowiadaniu słowa Bożego.

10 głosów dla Ewangelii

Rodzina Świętego Pawła wyrosła z idei dobrego druku, która dla tego młodego wówczas kapłana diecezji albejskiej i redaktora naczelnego tygodnika diecezjalnego „Gazzetta d’Alba” stała się centralna. Widząc potrzebę tej nowej formy głoszenia Ewangelii, ks. Alberione 20 sierpnia 1914 r. otworzył w Albie szkołę drukarską, która miała nie tylko uczyć młodzież zawodu drukarza, ale przede wszystkim powielać słowo Boże. W krótkim czasie ta męska szkoła zawodowa przerodziła się we wspólnotę, dając początek zgromadzeniu zakonnemu paulistów. Nie trzeba było długo czekać, już w rok później także grupa kobiet, przejęta ideami ks. Alberionego, na czele z Teklą Merlo (1894 – – 1964), zawiązała żeńską wspólnotę Sióstr Świętego Pawła (paulistek) „dla apostolstwa dobrego druku”. W kolejnych latach powstawały jeszcze inne zgromadzenia i instytuty. W 1924 r., przy współudziale Scholastyki Rivaty (1897 – 1987), powstały Uczennice Boskiego Mistrza, którym ks. Alberione zlecił zadanie modlitewnego wsparcia dzieł realizowanych na polu środków społecznego przekazu. Nieco później powstały jeszcze dwa inne żeńskie zgromadzenia zakonne – Siostry Jezusa Dobrego Pasterza, skierowane do pracy w parafiach, oraz Instytut Królowej Apostołów dla Powołań – siostry apostolinki, pomagające młodym ludziom rozeznawać ich właściwe powołanie życiowe. Ks. Alberione bardzo szybko wciągnął w dzieło Rodziny Świętego Pawła osoby świeckie, zakładając Stowarzyszenie Współpracowników Paulińskich, Instytut Świętej Rodziny dla rodzin, a także dwa instytuty dla świeckich osób konsekrowanych: Instytut Świętego Archanioła Gabriela (dla mężczyzn) oraz Instytut Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny (dla kobiet), również Instytut Jezusa Kapłana, skupiający księży diecezjalnych.

Rodzina Świętego Pawła w Polsce

W naszym kraju Rodzina Świętego Pawła istnieje od roku 1934, kiedy to dwaj włoscy pauliści: ks. Cesare Robaldo i ks. Domenico Ravina przybyli do Warszawy. Wkrótce ich śladem podążyły także siostry. Zawierucha wojenna, a szczególnie powojenna sytuacja w Polsce ograniczyły znacząco rozwój Rodziny Świętego Pawła nad Wisłą. Włoscy kapłani w 1947 r. zostali zmuszeni do opuszczenia naszego kraju. W Częstochowie pozostały jedynie uczennice Boskiego Mistrza. To dzięki ich obecności w latach 1977-78 mógł zacząć przyjeżdżać z Włoch do Polski paulista – ks. Innocenzo Dante, odradzając w ten sposób męską gałąź Rodziny Świętego Pawła – paulistów i tworząc możliwości przybycia do Polski także Siostrom Świętego Pawła.

Dziś pauliści i paulistki znani są przede wszystkim z działalności wydawniczej: pauliści prowadzą w Częstochowie wydawnictwo Edycja Świętego Pawła, a siostry – w Warszawie – wydawnictwo i księgarnię „Paulistki”. Nowe wymiary swojej misji odkrywają uczennice Boskiego Mistrza, które oprócz istniejącego już od wielu lat „Apostolstwa Liturgicznego” (produkcja paramentów liturgicznych) prowadzą w Warszawie kursy muzyki liturgicznej oraz projektują wnętrza sakralne, włączając się w ten sposób aktywnie w formację liturgiczną. Najmłodsze ze zgromadzeń paulińskich – siostry apostolinki, działające w Polsce od 2003 r., pracują wśród młodzieży, pomagając młodym ludziom rozeznać ich życiową drogę, przede wszystkim poprzez organizowanie spotkań powołaniowych i rekolekcji.

Nowe horyzonty dla ewangelizacji

Rodzina Świętego Pawła, wierna misyjnemu charyzmatowi założyciela, wciąż podejmuje nowe inicjatywy w wielu krajach świata. W 2012 r. pauliści meksykańscy zapoczątkowali działalność ewangelizacyjną w Hawanie, stolicy Kuby, a pauliści polscy w marcu br. – we Lwowie na Ukrainie. Jak podkreśla przełożony zgromadzenia w Polsce – ks. Bogusław Zeman, żyjąc w konkretnym kontekście historycznym i społecznym, pauliści starają się być apostołami współczesności, głoszącymi Ewangelię tu i teraz. – Tak więc naturalną konsekwencją „uchrystusowienia” w naszym życiu jest dzielenie się z innymi tym, że Jezus jest obecny pośród nas i posyła nas wciąż na coraz odleglejsze krańce współczesnego świata i społeczeństwa. Jak zaznacza s. Mirosława Koprucha, przełożona polskiej wspólnoty paulistek, wielkim wyzwaniem dla Rodziny Świętego Pawła w przyszłości będzie znalezienie odpowiedzi na pytanie, jak żyć w zdominowanym przez media świecie, głosząc jako osoby konsekrowane Jezusa Chrystusa – Drogę, Prawdę i Życie, wykorzystując jednocześnie w tym celu zdobycze współczesnej techniki. – Chodzi o to – podkreśla s. Mirosława – aby żyjąc w świecie technologii, nie zatracić jednocześnie tego, co jest największym naszym skarbem: bycia świadkami wielkiej miłości Boga wobec człowieka.