Dzięki staraniom polskich redaktorów serii „Opera Omnia” Josepha Ratzingera: ks. prof. Krzysztofa Góździa i dr. hab. Marzeny Góreckiej, profesor KUL, do tej pory ukazały się 4 z 16 tomów (t. 11, 12, 8/1, 8/2, 10). Multimedialna promocja najnowszego z nich, zatytułowanego „Zmartwychwstanie i życie wieczne. Studia o eschatologii i teologii nadziei”, wpisała się w program Tygodnia Eklezjologicznego KUL.

Jak przypomniał – podczas prezentacji – ks. prof. Krzysztof Góźdź, eschatologia była jedną z najczęściej wykładanych przez prof. Josepha Ratzingera dyscyplin teologicznych. Jako wybitny wykładowca na wielu uniwersytetach niemieckich został on poproszony o napisanie podręcznika o eschatologii do wydawanej przez prof. Johanna Auera z Uniwersytetu Ratyzbońskiego „Kleine Katholische Dogmatik” („Mała Dogmatyka Katolicka”). Eschatologia Ratzingera ukazała się pod tytułem „Eschatologia – śmierć i życie wieczne” w 1977 r. Publikacja ta, w nowym tłumaczeniu, stanowi pierwszą część 10. tomu „Opera Omnia”.

Głębia i piękno eschatologii Josepha Ratzingera

– W czasie powstawania tej publikacji w teologii zachodniej prowadzone były ożywione dyskusje na temat chrześcijańskiej nadziei. Zaczęto ją wówczas pojmować jako „czyn” przemieniający ten świat w „lepszy świat”. Nadzieja przestała być cnotą teologiczną i stała się politycznym narzędziem teologii wyzwolenia. Z drugiej strony panował jeszcze posoborowy kryzys, odrzucający Tradycję, który chciał na nowo pojmować wiarę chrześcijańską, wychodząc tylko od samej Biblii. Niespodziewanym efektem tego ruchu było zaprzeczenie pojęcia nieśmiertelności duszy, a obstawanie jedynie przy zmartwychwstaniu jako rzekomo jedynym pojęciu biblijnym. Uważano, że chrześcijaństwo należy oczyścić z platońskiego dualizmu na korzyść „czystości” wiary. Tak odrzucono pojęcie nieśmiertelności duszy i zastąpiono je biblijną wiarą w zmartwychwstanie – wyjaśniał Ksiądz Profesor. W odpowiedzi na te argumenty Ratzinger stanowczo odrzucił teologiczne nowinki i zajął się z jednej strony „rehabilitacją” duszy, a z drugiej – wykazaniem, że chrześcijańska wiara w nieśmiertelność w znacznym stopniu jest wiarą w zmartwychwstanie. Przytaczając główne myśli nauczania Ratzingera, ks. prof. Góźdź podkreślał, że „ostateczne zbawienie człowieka pochodzi nie z własnej mocy ludzkiej natury, ale jedynie z Bożej mocy, która objawiła się w Chrystusie Jezusie” (t. 10, s. 266).

– Joseph Ratzinger przedstawia swoją eschatologię jako traktat teologiczny oparty mocno na Biblii i Tradycji. Stoi na straży, aby eschatologii nie przekształcać w teologię polityczną i trzymać się działania Boga w historii, które staje się podstawą ludzkiej nadziei na przyszłość – mówił Ksiądz Profesor. Co to oznacza dla każdego z nas? Zdaniem ks. Góździa odpowiedź jest prosta: nieśmiertelność nie tkwi w samym człowieku, lecz opiera się na jego relacji do tego, co jest wieczne: na relacji do prawdy i do miłości. – Z całego Bożego stworzenia tylko człowiek jest zdolny do takiej relacji, która daje mu wieczność. Jest zdolny, bo ma duszę, która jest niczym innym, jak zdolnością człowieka do budowania związków z Prawdą, z wieczną Miłością. Zatem Bóg jako Prawda, która jest Miłością, daje człowiekowi wieczność. Tak dialogiczna relacja człowieka do wiecznego Boga, rozumiana jako trwanie we wspólnocie z Nim, jest udziałem w wieczności Boga. Ów udział jest pośredniczony chrystologicznie. Człowiek ma udział w wieczności Boga, tak jak Bóg przygotował sobie udział w stworzoności człowieka: Przedwieczny stał się z nami Ciałem. My, należąc do tego Ciała Chrystusa, jesteśmy też (od chrztu) zjednoczeni z Ciałem Zmartwychwstałego. Związek ten opiera się na mocy wspólnotowej wiary Kościoła, a nie spekulacji czystego rozumu – wyjaśniał.

Dzieło wybitne

Omawiając prezentowane dzieło, prof. Marzena Górecka podkreślała, że jest ono znakomitym studium naukowym, a jednocześnie praktycznym kompendium wiedzy o najistotniejszej prawdzie wiary chrześcijańskiej, czyli o sensie chrześcijańskiej śmierci, która jest początkiem nieskończonego życia z Trójjedynym Bogiem.

Tom 10. podzielony jest na cztery części. Pierwsza z nich to systematyczne ujęcie eschatologii w formie traktatu teologicznego, skierowanego nie tylko do studentów teologii, ale do wszystkich, którzy pragną zdobyć uporządkowaną wiedzę o rzeczach ostatecznych. Treścią tego rozdziału jest nowe tłumaczenie podręcznika z 1977 r. Pozostałe trzy części, opublikowane po raz pierwszy w języku polskim, są rozbudowaniem i rozwinięciem problematyki eschatologicznej. Druga część zawiera artykuły nt. teologii śmierci, w których zawarta jest m.in. odpowiedź na pytania, co nas czeka „po drugiej stronie”. W trzeciej części Joseph Ratzinger prezentuje aktualną problematykę przyszłości zbawienia, czyli oczekiwania Królestwa Bożego, a także podejmuje kwestie związane z teologią wyzwolenia. Ostatnia część, chociaż najkrótsza, dla czytelnika może okazać się najłatwiejszą. – Składają się na nią homilie, które można uznać za praktyczno-kontemplacyjne ukoronowanie całej eschatologii Benedykta XVI, a zarazem za praktyczny przewodnik po jej kluczowych miejscach. Jest to bez wątpienia najbardziej przystępny, a także najpiękniejszy rozdział Ratzingerowskiej nauki o eschatologii – podkreślała prof. Górecka, zachęcając, by lekturę tego tomu rozpocząć od jego końca.

Redaktorzy polskiej edycji „Opera Omnia” Josepha Ratzingera wydali jednocześnie kolejny zbiór „Złotych myśli Josepha Ratzingera – Benedykta XVI”, na który składają się najciekawsze wypowiedzi autora na temat śmierci, zmartwychwstania i życia wiecznego. Tomik złotych myśli stanowi jednocześnie wielkanocne przesłanie, że każdy człowiek ma przed sobą Paschę, przejście z tego historycznego życia do wiecznego życia w Bogu. Bramą tej Paschy jest wprawdzie śmierć, ale nie jest ona pustką czy rozpaczą, lecz zawierzeniem w działanie Boga, który nas wskrzesi w Dniu Ostatecznym.

Szczegółowe informacje o projekcie znajdują się na stronie internetowej: www.kul.pl/opera-omnia-josepha-ratzingera,15082.html