Prof. Ryszard Bender odnalazł w źródłach amerykańskich ważną informację. Okazuje się, że abp Jan Cieplak, więziony, w ciężkich moskiewskich więzieniach, w 1924 r. został oddany Polsce w zamian za Bolesława Bieruta, agenta Kominternu.
Abp Jan Cieplak urodził się w 1857 r. w Dąbrowie Górniczej, zmarł w 1926 r., jako pierwszy arcybiskup metropolita wileński. Wcześniej, w latach 1914-17, jako sufragan, a później jako arcybiskup tytularny zarządzał archidiecezją mohylewską. Kierował nią także jako wikariusz generalny abp. Edwarda Roppa pod jego nieobecność, gdy bolszewicy wydalili go 21 listopada 1919 r. do Polski.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Za nieposłuszeństwo względem władzy sowieckiej abp Cieplak w 1920 r. został aresztowany. Uwolniony, nie opuścił Mohylewa i nadal zarządzał archidiecezją. Aresztowano go ponownie w 1923 r. i osadzono w więzieniu w Moskwie. Sądzony był wraz z 14 księżmi, m.in. z bliskim współpracownikiem ks. Konstantym Budkiewiczem. Wraz z nim skazany został 25 marca 1923 r. w procesie pokazowym na karę śmierci za „akcję kontrrewolucyjną”. Po interwencjach z Polski i innych krajów zamieniono karę śmierci na 10 lat więzienia. Przetrzymywany był w ciężkich moskiewskich więzieniach.
Po upływie ponad roku bolszewicy, w tajemnicy, nie informując arcybiskupa, pociągiem przewieźli go do granicy łotewskiej. Tam przekazali go stronie polskiej w zamian za cennego już wówczas dla nich agenta Kominternu Bolesława Bieruta. Z Rygi 12 kwietnia 1924 r. abp Jan Cieplak przybył do Polski.
