Wstęp

„Ideały, szlachetne porywy i entuzjazm potrzebne są i dzisiaj. Gdybyśmy nawet wszystko dokładnie obrachowali, obliczyli, podsumowali, gdyby zgadzało się nasze «ma» i «winien», gdybyśmy najlepiej ułożyli bilanse, nic to nie pomoże, gdy zabraknie cnót ofiarności, wyrzeczenia się siebie, poświęcenia pracowitości, sumienności, rzetelności i uczciwości. A cnoty te wyrabia bardziej etyka chrześcijańska aniżeli świecka.”

Cytuję te słowa Błogosławionego Prymasa Tysiąclecia, kardynała Stefana Wyszyńskiego, kiedy bohatersko walczy Ukraina, broni się Kijów, Charków, Lwów, Mariampol, ukraińskie dzieci i ludność cywilna chronią się w piwnicach i w metrze. W obronie swojej ojczyzny walczą ojcowie, mężowie i młode kobiety. Polacy udzielają humanitarnej pomocy uchodźcom, karmią, przyjmują pod swoje dachy, udzielają pomocy medycznej, robią, co mogą, wspierają, rozumieją…, upominają się o pomoc zachodnich decydentów. Tak dyktują im ukształtowane po „polsku” serca. Trwa nowa „Krucjata Miłości” przeciwko rozpętanej przez Rosję barbarzyńskiej wojnie na Ukrainie.

Ta wystawa i publikacja, wpisują się w swój czas ….

Celem naszego działania było przypomnienie szerzonych przez Bł. Stefana Wyszyńskiego wartości i ideałów, a także oddanie hołdu niezłomnemu kardynałowi i uczczenie jego beatyfikacji, która przypadła na czas „lockdownów” i pandemicznych ograniczeń, co uniemożliwiło Polakom masowy i bezpośredni udział w beatyfikacyjnych uroczystościach. Nie chodzi wszak o to, żeby dodać do kolekcji panteonu polskich świętych kolejnego błogosławionego, zawiesić obraz, postawić pomnik, przeczytać książkę i odstawić na półkę. Wszak to „Prymas Tysiąclecia” – „jeden na tysiąc lat”, prorok naszej współczesności i patron na teraz. To syn i dobrowolny „niewolnik” Maryi, który cały swój Naród Jej zaprzysiągł i ofiarował w odnowionych Ślubach Jasnogórskich. Dał nam tarczę ku obronie i wzór miłości – wyprowadził z bolszewickich knutów na „wolnych ludzi”.

Mówił – „Czas to miłość…”.

Ten czas teraz wypełnia się… Bóg jest Panem Czasu – a czas to MIŁOŚĆ. Mamy w Błogosławionym prymasie Wyszyńskim pełnego pasji i miłości do ojczyzny orędownika u tronu Królowej Polski. Ta miłość jest odwzajemniona. Ukrainę, gdzie toczy się teraz wojna, obejmują śluby lwowskie Andrzeja Boboli, na których oparł się prymas. Te śluby nas łączą… Łączy nas trudna historia i więzy krwi… Chrześcijaństwo to więzy MIŁOŚCI.

Czas na Rosję…

Odbyła się już pierwsza prezentacja wystawy w Muzeum Diecezjalnym we Włocławku. Przed nami kolejne w Muzeum Archidiecezjalnym w Poznaniu, w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie i dziewięć następnych w planie… Czas pokaże, co będzie dalej. Dziś już nic nie można przewidzieć. Życie weryfikuje wszelkie plany. Trzeba jednak – jak zalecał Prymas – robić to, co każdy z nas może…, co dobre…, co słuszne…, co piękne… Wykonywać sumiennie swoją pracę i powołanie – w ten sposób wypełniać wolę bożą. Twórczość skierowana ku sacrum, podejmująca wartości, wskazująca ideały – to dobry plan i ważne zadanie, które wskazywał kardynał Wyszyński – kształtowanie kultury swojego narodu i tożsamości z myślą o przyszłych pokoleniach.

W wystawie Wyszyński – Pater Patriae, zorganizowanej przez Duszpasterstwo Środowisk Twórczych w Toruniu, bierze udział 85 artystów z różnych regionów Polski, m.in. z Lublina, Warszawy, Przemyśla, Wrocławia, Szczecina, Poznania, Piły, Łodzi, Rzeszowa, Krakowa Kielc, Częstochowy, Zamościa, Bydgoszczy i Torunia. Prezentowane prace (126 dzieł), wykonane w różnych technikach artystycznych – malarskich, rysunkowych, graficznych, fotograficznych, rzeźbiarskich i multimedialnych, powstały w zdecydowanej większości specjalnie na wystawę w związku z okolicznością beatyfikacji kardynała Stefana Wyszyńskiego i są prezentowane po raz pierwszy. Wyjątek stanowi kilka dzieł artystów seniorów, którzy wybrali na wystawę prace ze swojego dorobku. Wystawa będzie prezentowana kolejno w 12 galeriach i muzeach w Polsce, które podjęły się współorganizowania artystycznej „pielgrzymki”. Zakładając koncepcję cyklu wystawienniczego, chcemy nawiązać do trasy uwięzienia prymasa Wyszyńskiego oraz do zainicjowanych przez niego peregrynacji Jasnogórskiego wizerunku Matki Bożej. Celem naszego działania jest ewangelizacja przez sztukę oraz dotarcie do szerokiego odbiorcy z przesłaniami i nauczaniem kardynała Wyszyńskiego przekazanymi nie wprost, lecz za pomocą kreacji artystycznych. Powstałe dzieła będą też w niekonwencjonalny sposób upamiętniały to ze wszech miar znaczące wydarzenie, jakim była beatyfikacja Prymasa Tysiąclecia.

„Pielgrzymka” – to rodzaj modlitwy, podjęty trud, postanowienia, modlitwa. Takie też są założenia tej wystawienniczej pielgrzymki. Udział w niej jest traktowany przez wielu artystów jako wspólnotowy manifest, a zarazem osobista deklaracja, stanięcie po stronie PRAWDY, DOBRA i MIŁOŚCI, ku czemu niestrudzenie nawoływał Bł. prymas Wyszyński. Uczestnicy wystawy z wielkim zaangażowaniem realizowali swoje dzieła, o czym świadczą ich wypowiedzi zamieszczone w tej publikacji. Album towarzyszący wystawie jest autonomiczną częścią projektu Wyszyński – Pater-Patriae, a jednocześnie formą katalogu. Reprodukcje dzieł prezentowanych na wystawie oraz komentarze ich autorów zestawione zostały w publikacji z fragmentami wypowiedzi i tekstów kardynała Wyszyńskiego.

Publikacja podzielona jest na sześć części skupionych wokół wątków tematycznych, charakteryzujących postawę i duchowość Prymasa Tysiąclecia: Soli Deo..., Non Possumus, Via Dolorosa, …per Mariam, Pater Patriae, Caritas et Misericordia. W ich zawartość wprowadzają czytelników opracowania ks. prof. Witolda Kaweckiego i dr Ewy Dryglas-Komorowskiej. Całość dopełnia i zamyka kalendarium życia i działalności prymasa Wyszyńskiego oraz biogramy artystów i autorów tekstów. Autorem logotypu wystawy, umieszczonego na okładce albumu plakatu, jest Piotr Młodożeniec.

Podziękowania

Dziękujemy za obdarzenie nas zaufaniem i objęcie wystawy swoim patronatem księżom arcybiskupom i biskupom miejsc współorganizujący wystawę, a także Przewodniczącemu Rady ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Konferencji Episkopatu Polski ks. biskupowi Michałowi Janosze, który przyjął patronat nad całym projektem. Patronaty te są w naszym odczuciu symbolicznym znakiem tak bliskiej kardynałowi Wyszyńskiemu eklezjalności Kościoła.

Składamy także podziękowania współorganizatorom i patronom organizacyjnym wystawy, szczególnie Marszałkowi Województwa Kujawsko -Pomorskiego Panu Piotrowi Całbeckiemu a także dyrekcjom i wszystkim realizacyjnym dwunastu placówek galeryjnych i muzealnych, które podjęły się trudu współpracy oraz wszystkim osobom zaangażowanym w realizację wystawy i publikacji.

Uczestniczącym w wystawie artystom dziękujemy za przyjęcie zaproszenia, podjęty wysiłek i zaangażowanie w realizację swoich dzieł oraz powierzenie ich naszej opiece, aby mogły przebyć dedykowaną prymasowi „pielgrzymkę” po Polsce.

Kuratorzy wystawy

Dr hab. prof. Mirosława Rochecka
Ks. dr hab. prof. Dariusz Kotecki